لئوپارد نوعی تانک اصلی میدان نبرد است که در دهه ۱۹۶۰ در آلمان غربی طراحی و تولید شد. این تانک نخستین بار در سال ۱۹۶۳ توسط شرکت کراوس مافی برای وزارت دفاع آلمان غربی تولید شد و بیش از ۶ هزار دستگاه از آن برای نه کشور عضو ناتو شامل آلمان، هلند، بلژیک، یونان، ترکیه، ایتالیا، کانادا، نروژ و همچنین استرالیا تولید شد.
سلاح اصلی این تانک یک قبضه توپ ۱۰۵ میلی‌متری بود که با استفاده از یک پایدارکننده توپ و گردش‌نمای (ژیروسکوپی) الکترونیکی و هیدرولیکی از قابلیت شلیک دقیق در حال حرکت بهرمند بود. لئوپارد همچنین به دو ردیف پرتابگر نارنجک دودزا بر روی برجک به عنوان یک ترفند دفاعی مجهز بود و قدرت حفاظت از خود در مقابل تشعشات بمب‌های شیمیایی میکروبی و اتمی را داشت. این تانک با نصب لوازم اضافی و آماده‌سازی کناره‌های رودخانه توانایی حرکت در زیر آب و گذر از رودخانه‌ها را هم داشت. لئوپارد به عنوان تانکی با حداقل نیاز به تعمیر طراحی شده و تعویض کامل موتور آن در صورت نقص فنی موتور فقط در سی دقیقه انجام می‌شد.
لئوپارد ۲ در آغاز دهه ۱۹۸۰ جای لئوپارد ۱ را به عنوان تانک اصلی ارتش آلمان گرفت. از سال ۱۹۹۰ به بعد تانک‌های لئوپارد ۱ در بیشتر ارتش‌ها نقش‌های فرعی را بر عهده گرفته‌اند ضمن اینکه آلمان نیز بسیاری از لئوپاردهای دست دوم خود را به کشورهای دیگر فروخت. ارتش آلمان در سال ۲۰۰۳ این تانک را به طور رسمی از خدمت نظامی خارج کرد تا لئوپارد ۲ تنها تانک اصلی میدان نبرد این ارتش باشد. البته خودروهای زرهی طراحی شده بر اساس لئوپارد ۱ هنوز مورد استفاده هستند.
طراحی این تانک به پروژه مشترک آلمان غربی و فرانسه در دهه ۱۹۵۰ می‌رسد. این همکاری ناموفق بود و با پایان آن لئوپارد در آلمان و آام‌ایکس ۳۰ در فرانسه ساخته شد. طراحی لئوپارد در سال ۱۹۶۵ نهایی شده و به سفارش ارتش آلمان تولید انبوه آن شروع شد.
مشخصات
خاستگاه: آلمان غربی
تاریخچه خدمت: ۱۹۶۵ - تاکنون
جنگ‌ها: جنگ بوسنی، جنگ افغانستان
تاریخ تولید: ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۷
وزن: ۴۲٫۵ تن
طول: ۹٫۵۴ متر (با لوله توپ) و ۷٫۰۹ (بدنه)
عرض: ۳٫۳۷ متر
ارتفاع: ۲٫۶۲ متر
خدمه: ۴ نفر (راننده، فرمانده، توپچی، گلوله‌گذار/بی‌سیم‌چی)
تسلیحات اولیه: توپ ۱۰۵ م‌م ال۷ (با ۵۵ گلوله)
تسلیحات ثانویه: ۲ مسلسل ۷٫۶۲م‌م ام‌ژ۳
موتور :۱۰ سیلندر چندگانه‌سوز (دیزل، بنزین، نفت سفید) ۸۳۰ اسب بخار
ظرفیت سوخت: ۹۵۵ لیتر
برد موثر: 6۰۰ کیلومتر (دوسوم مسیر در جاده)
ارتفاع پرواز: ۲٫۶۲ متر
سرعت جاده: ۶۵ کیلومتر بر ساعت
در مجموع ۶۴۸۵ لئوپارد ۱ تولید شد که ۴۷۴۴ دستگاه آن تانک جنگی و بقیه خودروهای زرهی مشتق از آن مثل انواع ضدهوایی و تعمیر و بازیابی و مهندسی بود. علاوه بر این؛ هشتاد پیش‌نمونه از مدل‌های مختلف نیز ساخته شده و قبل از آغاز تولید انبوه هم تعدادی تانک ساخته شده بود. لئوپارد ۱ تا اواخر دهه ۱۹۷۰ در پنج مدل لئوپارد۱، لئوپارد۱آ۱، لئوپارد۱آ۲، لئوپارد۱آ۳، لئوپارد۱آ۴ تولید شد. از سال ۱۹۸۰ مطالعه‌ای برای بهینه‌سازی این تانک آغاز شده و در سال ۱۹۸۷ اولین تانک‌های بهینه‌سازی شده با استاندارد لئوپارد۱آ۵ تحویل داده شد و از آن‌جا که تقریباً تمام ارتش‌ها بیشتر تانک‌های لئوپارد ۱ خود را به استاندارد آ۵ ارتقا دادند، آ۵ مدل استاندارد لئوپارد ۱ محسوب می‌شود. تانک‌های هلندی هم ارتقای مشابهی را انجام دادند که حاصل آن لئوپارد۱ وی نامیده می‌شد.
سیاست‌های سختگیرانه صادرات سلاح آلمان غربی باعث شد تا برخی از کشورهای مشتری لئوپارد ۱ نتوانند این تانک را خریداری کنند. ایران که مشتری این تانک بود در پی رد درخواست خود تانک چیفتن انگلیسی را انتخاب کرده و شیلی و اسپانیا هم آام‌ایکس-۳۰ فرانسوی را به جای آن به خدمت گرفتند.
لئوپارد ۱ به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شد. موتور در عقب خودرو قرار داشت و با یک دیواره ضدآتش از قسمت جلو، که خدمه تانک در آن قرار می‌گرفتند، جدا می‌شد. راننده در قسمت جلو و سمت راست می‌نشست. در جلوی دریچهٔ خروج راننده سه پیرامون‌بین (پریسکوپ) تعبیه شده بود که یکی از آن‌ها از دید مادون قرمز برای رانندگی در شب بهره می‌برد. فرمانده و توپچی در سمت راست و گلوله‌گذار در سمت چپ برجک می‌نشستند. هشت پریسکوپ برای دید همه‌جانبه در اختیار فرمانده تانک بود. جایگاه توپچی از یک پریسکوپ و یک دوربین نشانه‌روی برخوردار بود و یک مسافت‌یاب و یک تلسکوپ موازی با توپ اصلی در اختیار داشت. گلوله‌گذار تانک هم دو پریسکوپ داشت.
در سمت چپ برجک دریچه‌ای برای رساندن مهمات به تانک تعبیه شده بود. در بسیاری از مدل‌ها در خارج و پشت برجک یک سبد ذخیره قرار داشت. یک نورافکن بر روی توپ اصلی قرار داشت که برخی آن را برداشته و پشت برجک می‌گذاشتند. دید مادون قرمز تانک ۱۲۰۰ متر و دید نور سفید آن ۱۵۰۰ متر را پوشش می‌داد. در لئوپارد ۱آ۱آ۲ هم یک تلویزیون سطح نور پایین برای مشاهده و نشانه‌روی قرار داشت. تعداد چرخ‌های این تانک هفت عدد در هر طرف با فاصله مساوی و سه چرخ کمکی بود. دامن زرهی دندانه‌دار یا معوج و شیب قسمت‌های کناری بدنه تانک به سمت مرکز از ویژگی‌های ظاهری بارز این تانک است. شکل برجک هم در مدل آ۲ مدور و در مدل‌های آ۳ و آ۴ زاویه‌دار و مکعب‌مانند است.
سلاح اصلی این تانک یک قبضه توپ ۱۰۵ میلی‌متری ال۷ بود که اواخر دهه ۱۹۵۰ در انگلیس طراحی شده و توپ استاندارد تانک‌های ناتو در آن دوران بود. طول این توپ ۵۱ برابر کالیبر آن بود. در مدل‌های ابتدایی لئوپارد ۱ شصت گلوله برای آن حمل می‌شد که ۱۳ گلوله در برجک و ۴۷ گلوله دیگر در شاسی نگهداری می‌شد. در مدل‌های متاخرتر تعداد گلوله‌های شاسی به ۴۲ عدد کاهش یافت. سلاح‌های ثانویه تانک هم دو مسلسل ام ژ۳ با ۵۵۰۰ فشنگ بودند که یکی هم‌محور توپ اصلی و دیگری روی برجک در قسمت فرمانده قرار می‌گرفتند. لئوپارد ۱ در حالت عادی توانایی حرکت در آب‌هایی به عمق ۱٫۲۵ متر، با آماده‌سازی در آب‌هایی به عمق ۲٫۲۵ متر و با اسنورکل توان حرکت در آب‌های ۴ متری را داشت. این تانک می‌توانست از خندق‌هایی به عمق سه متری و موانع عمودی به ارتفاع ۱٫۱۵ متر بگذرد و در شیب ۶۰ درجه حرکت کند.
امتیاز اصلی لئوپارد ۱ قدرت تحرک بالای آن بود. در واقع این تانک پیرو نظریه‌ای نظامی طراحی شده بود که بر اساس آن با پیشرفت راکت‌ها و موشک‌های ضدتانک سنگین‌ترین و مقاوم‌ترین زره‌ها نیز آسیب‌پذیر خواهند شد و در نتیجه بایستی با بهبود قدرت تحرک و چابکی و قدرت آتش تانک از هدف قرار گرفتن آن توسط دشمن جلوگیری کرد.
کشورهای استفاده‌کننده از تانک لئوپارد
کشورهای استرالیا، یونان، برزیل، لبنان، ترکیه، آلمان غربی، هلند، نروژ، بلژیک، ایتالیا، کانادا، شیلی، دانمارک و اکوادور از تانک‌های لئوپارد استفاده می‌کنند.
