آمریکا در جریان تحریم‌ها سهم ایران را در بازار نفت ربود. جمله‌ای که ظریف، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگوی خود با تلویزیون روسیا ٢٤ سخن گفت. این در حالی است که آمریکا هرگز بهعنوان صادرکننده عمده نفت در جهان مطرح نبوده که حالا بتواند در زمان تحریم‌ها بازارهای نفتی ایران را برباید.
این سخن ظریف به تعبیر برخی از تحلیلگران، می توان کنایه‌ای به روسیه پنداشت، یا می شود این‌گونه تفسیر کرد که آمریکا به‌صورت غیرمستقیم بازارهای نفتی ایران را از سیطره ایران درآورده و در عین حال که قدرت خود را در بازارهای نفت و گاز تحکیم کرده، به رقبای ایران این فرصت را داده که بازارهای نفتی ایران را از آن خود کنند. کارشناسان حوزه انرژی براین باورندکه، بیان این سخن از زبان وزیر امور خارجه ضمن هشدار به روسیه برای درنظرگرفتن سهم ایران در بازارهای نفتی، میتواند جلب حمایت این کشور در آستانه نشست دوحه باشد؛ به این معنا که روسیه برای مستثنا‌کردن ایران از فریز نفتی در این نشست حمایت کند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه‌ای که روز جمعه گذشته پخش شد گفت: در جریان تحریمهای ضد تهران، آمریکا سهم ایران را در بازار جهانی نفت ربوده است. وی افزود: جمهوری اسلامی ایران برای بازپس‌گیری جایگاه مناسب خود در بازار نفت مصمم است.
ظریف در ادامه مصاحبه با تلویزیون روسیا ٢٤ ابراز داشت: در حال حاضر ایران به بازار نفت بازگشته است و امیدواریم دیگر تولیدکنندگان نیز به این نتیجه برسند و به نظر من، روسیه نشان داده است که شرایط مشخصی را که ایران پس از لغو تحریم‌ها دارد، درک می‌کند. وی ابراز امیدواری کردکه، همه کشورها چه اعضای اوپک یا غیراوپک به این واقعیت اذعان کنند و آن را در نظر بگیرند.
نشست «فریز نفتی» در اکوادور
در همین حال که زمان چندانی تا ١٧ آوریل (زمان برگزاری نشست دوحه با هدف فریز نفتی) باقی نمانده، برخی کشورهای آمریکای جنوبی در پایتخت اکوادور در حال برگزاری نشستی به‌منظور محدودکردن صادرات نفت برای افزایش قیمت هستند. وزرای نفت کلمبیا، ونزوئلا و اکوادور درحال‌حاضر در پایتخت اکوادور جمع شده و در حال بررسی امکان محدودکردن صادرات نفت از سوی این سه کشور هستند. بنا بر اعلام وزارت نفت اکوادور، این نشست به ریاست کارلوس پارجا، وزیر نفت این کشور در حال انجام است. بنا بر گفته وزیر نفت اکوادور، این نشست در راستای ایجاد یک موضع مشترک در میان کشورهای این منطقه پیش از برگزاری نشست دوحه قطر با حضور کشورهای عضو اوپک و غیر عضو اوپک برگزار می‌شود.
ایران سنت های قیمت گذاری نفتی را زیر پا می گذارد
جمهوری اسلامی ایران با رویکردی جدید و با زیرپاگذاشتن سنت‌های قیمت‌گذاری اقدامات خود در بازار جهانی شدت بخشیده است و این نشان میدهد در شرایطی که تولیدکنندگان رقیب در تلاش برای رسیدن به توافق بر سر فریز تولید هستند، تهران به دنبال بازیابی سهم خود از بازار است. ایران برای بازپس‌گیری سهم خود از بازار نفت آسیا، قیمت نفت فروزان(میدان نفتی) برای تحویل ماه می در این بازار را سه سنت کمتر از قیمت پیشنهادی از سوی شرکت آرامکو برای نفت عرب مدیوم تعیین کرد.
شرکت ملی نفت ایران، نفت خام فروزان خود را برای ماه می در بازار آسیا زیر قیمت پیشنهادی از سوی شرکت آرامکو برای نفت عرب مدیوم عرضه خواهد کرد. این سومین ماهی است که ایران پس از هفت سال نفت خود را پایین‌تر از نفت عربستان عرضه می‌کند. شرکت ملی نفت ایران همچنین نفت سبک کشور در بازار آسیا را ٦٠ سنت کمتر از شاخص‌های نفت خاورمیانه عرضه خواهد کرد.
در ادامه سیر کاهشی بهای نفت، قیمت نفت ایران بار دیگر نزولی شد و تا سطح بشکه‌ای ۳۵ دلار کاهش یافت تا متوسط ارزش اسمی نفت صادراتی ایران از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون کماکان کمتر از ۳۰ دلار و نصف قیمت سال ۲۰۱۵ باشد، اما با این وجود مؤسسه گلدمن ساکس اعلام کرده قیمت ۳۵ دلار برای هر بشکه نفت رقمی «متعادل» است و پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت سال آینده ۶۰ دلار شود.
تحریم صنعت نفت؛ دستاویز نخ نما شده آمریکا که امروز به سود هیچ کس نیست
در دوران تحریم صنعت نفت ایران و در حالتی که اقتصاد آمریکا با بحران مواجه بود، آمریکا با دستاویز تحریمهای یکجانبه موفق شد بعد از بحران بانکی سال 2008 قیمت نفت را به طور مصنوعی در محدوده ٨٠ تا صد دلار بالا نگه دارد؛ بنابراین بالانگه‌داشتن قیمت نفت با کمک عربستان، رضایت دیگر تولیدکنندگان نفت را نیز به همراه داشت. دراین‌میان برخی مصرف‌کنندگان ممکن بود ناراضی باشند؛ اما آنها نیز جایزه خود را از آمریکا گرفته بودند؛ زیرا در آن زمان ایران چاره‌ای نداشت، جز اینکه نفت خود را به کشورهایی مانند چین، هند، ژاپن و دیگر کشورها بدهد و در مقابل، این کشورها به بهانه تحریم ایران، پول نفت را به ایران ندادند.
در این حالت، موقعیتی ایجاد شد که هم مصرف‌کنندگان عمده در شرق آسیا و هم تولیدکنندگان در خاورمیانه، آمریکای لاتین و روسیه راضی بودند ایران، هم تحریم دلاری باشد و هم تحریم نفتی. در این زمان آمریکا بهره پول را پایین آورد و شروع به چاپ دلار کرد؛ به‌همین‌دلیل قدرت خرید دلار کاهش یافت؛ بنابراین هر کسی که دلار داشت، در شیل‌اویل و شیل‌گس سرمایه‌گذاری کرد و در نتیجه تولید نفت آمریکا حدود پنج میلیون بشکه در روز افزایش یافت.
هشدار ظریف به روسیه
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان با بیان اینکه آمریکا سهم ایران را در بازار نفت گرفت، بهعنوان یک دیپلمات آینده را پیش‌بینی می‌کند و به روسیه هشدار میدهد که آمریکا با جایگاهی که پیدا کرده، همان‌طورکه جای ایران را در بازار نفت گرفت، میتواند جای روسیه را نیز بگیرد. کشورهایی که توانسته‌اند تاکنون در حداکثر توانشان تولید کنند، اکنون به کشوری که میخواهد به جایگاه خود در قبل از زمان تحریم‌ها بازگردد، می گویند در سطح تولید یک میلیون بشکه در روز بمان. به‌همین‌دلیل از سیاست زنگنه در این‌باره استقبال می کنم. ایران نیاز ندارد در نشست دوحه شرکت کند و اگر شرکت کرد، باید تأکید کند اگر به نفت به عنوان یک کالا نگاه کنند، باید با یکدیگر رقابت کنند و در این صورت قیمت نفت بیشتر کاهش می یابد.
تحریمهای آمریکا، بازارهای نفتی ایران را تحت‌تأثیر قرار داد
تحریمهایی که آمریکا علیه ایران وضع کرده است و محدودیت‌هایی که این کشور برای ایران قائل شده بود، سبب شد ایران بازارهای نفتی خود را از دست بدهد. حتی ریشه تحریمهای اروپا نیز در تحریمهای آمریکا نهفته بود. در نتیجه می‌توان سخنان آقای ظریف را از این زاویه تعبیر کرد. تحریمهایی که بانک‌های آمریکایی برای شرکت نفت ایران گذاشتند، سبب شد بازارهای خود را از دست بدهیم و کشورهایی مانند روسیه، عربستان و عراق بازارهای ایران را بربایند، اما درعین‌حال آمریکا در بازارهای نفتی صادرکننده محسوب نمی‌شود که بتواند به صورت مستقیم تأثیری بر بازار ایران داشته باشد. در سوی دیگر با توجه به بحران اقتصادی که گیربان دولت سعودی راگرفته به نظر می رسد در میان مدت ریاض بیشترین و مهلکترین زیان را از بدعت قیمت گذاری نفت متحمل خواهد شد.
چانه‌زنی برای نشست دوحه
به بیان برخی کارشناسان دیگر طرح این مسئله از سوی ظریف در مصاحبه با تلویزیون روسیه چه میتواند باشد، گفت: این رفتار آقای ظریف را می‌توان نوعی چانه‌زنی در مسئله فریز نفتی تعبیر کرد. روسیه پیش‌تر اعلام کرده بود احتمالا بتوان در مسئله فریز نفتی ایران را مستثنا کرد. قاعدتا سخنان وزیر امور خارجه در این راستا به علت نزدیکی نشست دوحه برای فریز نفتی بوده است که بتوانیم دیگر کشورها را برای بازگشت خود به بازارهای نفتی جهان قانع کنیم. به‌این‌ترتیب، با توجه به کاهش قیمت نفت، مصرف در دنیا افزایش می‌یابد، بنابراین امکان پیداشدن بازار برای ایران و در کنار آن اگر دیگران بازار نفت خود را افزایش ندهند، امکان متعادل‌شدن بازار وجود دارد و سخنان آقای ظریف را می‌توان نوعی جلب همسویی روسیه در نشست دوحه دانست.
