مهدی محتشمی جانشین وزیر ارتباطات و فناوری در کمیسیون مشترک ایران و ترکیه که وزارتخانه اش ریاست این کمیسیون را بر عهده دارد برخی از دستاوردهای سفر رئیس جمهوری و هیئت همراه به ترکیه را تشریح کرد.
وی با بیان اینکه ترکیه یکی از مهمترین همسایگان ما از لحاظ اقتصادی و ارتباط با اروپا و همسایگان شمالی است گفت: از لحاظ تاریخی هم ما و هم ترکیه به یکدیگر با احترام و به عنوان کشورهای تاثیر گذار نگاه کرده ایم، به این صورت که برای ما ترکیه دروازه ورود به اروپا و غرب و برای ترکیه ایران دروازه ورود به خلیج فارس، شرق و تبادل با کشورهای آسیای میانه بوده است.
قائم‌مقام امور بین‌الملل وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با تاکید براینکه گسترش روابط و همکاری های دوجانبه میان ایران و ترکیه در همه دولت ها در دستور کار بوده است گفت: تلاش برای افزایش همکاری ها حتی در این برهه از زمان که مسایل ناگواری در منطقه شکل گرفته است از دستور کار سران و مقامات دو کشور خارج نشده است چرا که هر دو کشور به خوبی از نیازمندی های یکدیگر به هم با خبرند و می دانند که برغم اختلافات سیاسی باید تعاملات اقتصادی، تجاری، بانکی، فرهنگی و اجتماعی خود را حفظ نموده و آن را گسترش دهند.
محتشمی افزود: در سفر اخیر رئیس جمهوری و هیئت همراه به ترکیه تفاهم نامه ها و توافقات مختلفی در زمینه های انرژی، گردشگری، صنایع و معادن، علوم و فناوری، بیمه تامین اجتماعی،امور گمرکی و همکاری های مرزی، حمل و نقل ، افزایش همکاری های بانکی و سرمایه گذاری و افزایش حجم صادرات ایران به ترکیه صورت گرفته است.
به گفته قائم مقام وزیرارتباطات در امور بین‌الملل بر اساس موافقتنامه هایی که در این سفر با حضور رئیس جمهوری و برخی از وزرا و معاونین رئیس جمهوری به امضاء دو طرف رسید، طرف ترک از عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران در سازمان تجارت جهانی و همچنین از آغاز مذاکرات همکاری ایران واعضای سازمان تجارت جهانی حمایت کامل بعمل خواهد آورد.
به گفته وی دو طرف در این سفر تمایل خود را برای امضای موافقتنامه کامل تسهیل تجاری تا پایان سال 2016 اعلام کردند.
قائم‌مقام وزیر ارتباطات گفت: دو کشور بر همکاری صنعتی وتجاری در زمینه محصولات پتروشیمی توافق کردند و بر این اساس بر تشویق سرمایه گذاری در پروژه های پتروشیمی اعم از تولید، بازاریابی وصادرات محصولات پتروشیمی به بازارهای بین المللی تاکید کردند.
به گفته محتشمی دو کشور با توافق بر سرمایه گذاری های مشترک مقرر داشتند ضمن تشویق سرمایه گذاری در هر دو کشور، هر گونه تلاش و کوشش خود را برای گسترش وحمایت از سرمایه گذاری های مشترک از طریق مکانیزم های مورد توافق را انجام دهند. برگزاری همایش معرفی سرمایه گذاری طرف مقابل در هر دو کشور در سال 2016 هم از دیگر بندهای مورد توافق دو طرف در سرمایه گذاریهای مشترک بود. در زمینه همکاریهای بخش خصوصی هم دو طرف بر افزایش تعداد هیات های تجاری ابراز تمایل نمودند.در زمینه همکاری های بانکی هم دو کشور ضمن ابراز رضایت به منظور انعقاد تفاهم نامه های همکاری جهت تشویق بخش های بانکی بین دو کشور در راستای یکپارچگی بیشتر توافق کردند. اقدامات لازم را در خصوص ابلاغ به بانکهای ترک جهت افزایش روابط کارگزاری با همتایان ایرانی خود در تمامی زمینه ها وابلاغ به سیستم بانکی ایران در راستای برقراری روابط بانکی موثر با بانکهای ترک انجام دهند.
محتشمی با تاکید براینکه طرف ترک از برداشته شدن تحریم های ایران به شدت استقبال کرده و برای گسترش کامل روابط بانکی خود در همه زمینه ها با طرف ایران ابراز تمایل کرده است گفت: تبادل نظر برای افتتاح شعبه های بانک های ترکیه در ایران و بالعکس یکی از محورهای مورد توافق در این سفر بوده است. بررسی وضعیت درخواستهای دریافتی از بانکهای ایرانی جهت تشکیل پرونده های این بانکها بر اساس قوانین جاری ترکیه از دیگر بند های همکاریهای بانکی بوده است.
وی افزود: تمایل "اگزیم" بانک ترکیه به منظور اعطای خطوط اعتباری به بانکهای منتخب ایرانی در قبال صدور تضمین دولتی از سوی ایران پس از برقراری سازوکار تسویه برای قراردادهای صادراتی وبازپرداخت تسهیلات از طریق بانک کارگزار از دیگر بند های توافقات انجام شده بود.
به گفته وی همکاری صندوق ضمانت صادرات ایران واگزیم بانک ترکیه برای تسهیل جریان تجاری و سرمایه گذاری میان دو کشور از طریق پوشش های اعتبار صادراتی و سرمایه گذاری نیر مورد تاکید قرار گرفت. همچنین مقرر شد بانک توسعه صادرات ایران واگزیم بانک ترکیه به منظور همکاری متقابل جهت تامین مالی قراردادهای صادراتی در کشورهای ثالث اقدامات وهمکاریهای لازم را انجام دهند. در این سفر فعالیتهای سه شعبه بانک ملت در ترکیه اغاز شد.
توافقات صورت گرفته در بخش انرژی
قائم مقام وزیرارتباطات در امور بین‌الملل در خصوص توافقات صورت گرفته در بخش انرژی هم گفت: در حوزه نفت وگاز مقرر شد ضمن توسعه وافزایش همکاری‌ها در زمینه‌های هیدروکربنی از مشارکت شرکتهای نفتی دولتی ترک در مناقصات بلوکهای اکتشافی شرکت ملی نفت ایران استقبال شده و شرکتهای دولتی وخصوصی جهت همکاری مشترک در زمینه تجارت نفت وارائه خدمات نفتی تشویق شوند.
محتشمی با اشاره به اهمیت فروش نفت و گاز به ترکیه گفت: تشویق شرکت ملی نفت ایران وشرکت TPIC ترکیه برای مذاکره درباره خرید نفت خام ایران و تبادل کارشناس وبهره مندی از تجارب یکدیگر و استفاده از تکنولوژی های جدید هم مورد تاکید قرار گرفت.
به گفته محتشمی مشارکت ایران در بیست و دومین کنگره جهانی نفت در استانبول جولای 2017 و بررسی زمینه های همکاری برای شرکتهای دولتی وخصوصی هر دو کشور در ارتباط با تشکیل کنسرسیوم ویا مشارکت برای حضور در پرژه های انتقال گاز ایران وترکیه و همچنین توزیع آن بصورت مشترک از دیگر بندهای توافقات در بخش نفت وگاز بود.
به گفته محتشمی در حوزه معدن نیز بر توسعه همکاری در زمینه های علوم زمین و معدن وهمچنین فرصتهای اکتشافی برای هدایت مطالعات مشترک زمین شناسی، تبادل کارشناسان وتجربیات در زمینه علوم زمین به ویژه اکتشافات معدن و انتقال تکنولوژی های نوین روز در بحث اکتشاف و حفاری تاکید و توافقاتی صورت گرفت.
قائم مقام وزیرارتباطات در امور بین‌الملل در خصوص تفاهم نامه همکاری در حوزه برق هم گفت: تدوین سیاستها وبرنامه ریزی های دو جانبه انرژی، توسعه تبادل اطلاعات واستراتژیها،تجارت برق وتشویق شرکتها،سازمانها وموسسات خصوصی و دولتی،موسسات پژوهشی ومالی هر دو کشور به منظور مشارکت در بخش های برق (احداث نیروگاههای حرارتی،برق آبی،پروژه های انتقال برق و)انرژیهای تجدیدپذیر( با تخصیص اولویت به انرژیهای بادی وخورشیدی) در ایران وترکیه مورد تاکید قرار گرفت.
به گفته وی انجام فعالیتهای مشترک با هدف افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر در سبد انرژی دو کشور، تسهیل انجام پروژه های تحقیقاتی مشترک، برگزاری کارگاههای آموزشی، همکاری در ارایه خدمات مهندسی برای احداث پروژه های نیروگاههای تجدیدپذیر در دو کشور از دیگر بندهای مورد توافق دو کشور در حوزه برق بود.
همچنین دو کشور توافق کردند ظرفیت تبادل برق بین شبکه های برق خود را از 450 مگاوات فعلی به 700 مگاوات در مرحله اول از طریق احداث ایستگاههای کنورتوری برق یکنواخت پشت – به پشت در وان و دوبیازیت (ترکیه) به 1300 مگاوات در مرحله دوم بر اساس توجیه پذیر بودن نتایج مطالعات مربوطه که به انجام خواهد رسید ومقادیر بیشتر در مرحله سوم افزایش دهند.
محتشمی درباره توافقات در حوزه صنعت هم گفت :تاکید بر ضرورت ایجاد مکانیسم موثر اصلاح همکاری های صنعتی وتبادل اطلاعات در مورد پروژه های مرتبط ، تبادل فرصتهای همکاری در زمینه های مناطق صنعتی، پارکهای صنعتی و برگزاری نشست برای مذاکرات امکان سنجی همکاریهای مناطق صنعتی بین دو کشور مورد توافق دو طرف قرار گرفت.
بگفته وی دو کشور در خصوص تقویت روابط با بنگاههای کوچک و متوسط از طریق یک برنامه اقدام مشترک به توافق رسیدند.
به گفته وی در حوزه استاندارد سازی هم مقرر شد همکاری در زمینه های مرتبط در یادداشت تفاهم ایجاد مکانیزم های مشاوره و همکاری در زمینه‌های مقررات فنی،استانداردسازی،اندازه شناسی وارزیابی انطباق بین دو کشور(2010) را به انجام برسانند.
بخش حمل ونقل وارتباطات،گمرک وهمکاریهای مرزی
بگفته جانشین وزیر ارتباطات در کمیسیون مشترک ایران و ترکیه، در حوزه حمل ونقل هم دو کشور با برگزاری هشتمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاریهای حمل ونقل دو کشور در اردیبهشت یا تیرماه سال 1395 در تهران موافقت کردند.
وی افزود: در همین خصوص مقرر شد در سفری که وزیر مربوطه ترکیه ای به ایران خواهد داشت بحث سوخت و معضل صف کامیون ها در مبادی ورودی و خروجی کشور حل و فصل گردد. در خصوص حمل نقل جاده ای هم توافق شد موضوعات مورد نظر در هشتمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاریهای حمل نقل دو کشور مورد بحث وبررسی قرار گیرد.
به گفته محتشمی در حوزه حمل ونقل ریلی هم مقرر شد جزئیات همکاری ریلی از قبیل مسافر،بار،حمل ترانزیت،فن آوری اطلاعات وغیره در اجلاسهای جداگانه تحصصی بررسی و انجام مطالعات فنی در رابطه با تعریف مسیرهای دقیق خط ریلی جدید بین ترکیه وایران اعلام شود. در حوزه حمل ونقل دریایی نیز دو طرف با برگزاری چهارمین کمیته مشترک همکاریهای بندری ودریایی دو کشور موافقت کردند. همچنین در حوزه هوانوردی و حمل نقل هوایی با برگزاری اجلاس مشترک هوانوردی دو کشور در اولین فرصت توافق شد.
به گفته محتشمی در حوزه خدمات پستی و فناوری اطلاعات وارتباطات هم با برگزاری دومین جلسه هماهنگی فرکانسی بین دو کشور در اسرع وقت در ترکیه و سرعت بخشیدن به اجرای کامل یادداشت تفاهم همکاری های پستی2014 –انکارا و افزایش وبهینه سازی ظرفیت ترافیکی بین دو کشور برای ترافیک صدا ودیتا توافق شد. همکاری برای برگزاری کارگاه های آموزشی وسمینارهای مشترک با موضوع حقوق مالکیت معنوی در هر دو کشور هم از بندهای مورد توافق در حوزه مالکیت معنوی بود.
محتشمی تصریح کرد: در حوزه گمرک هم جهت اجرایی نمودن تبادل اطلاعات در راستای سند یادداشت تفاهم بین ترکیه و ایران در زمینه تبادل الکترونیکی داده‌ها در رابطه با جابجایی بین‌المللی وسایط نقلیه وکالاها(2015 تهران) توافق شد و بر سرعت بخشیدن به فرآیند نوسازی دروازه مرز زمینی کاپیکوی- رازی مورد تاکید قرار گرفت. استقبال از افزایش ظرفیت تردد از مسیر های خروجی و ورودی دروازه های مرز زمینی گوربلاغ-بازرگان برای کامیون ها و موافقت با برگزاری پنجمین نشست روسای روسای گمرک در هفته اول ماه مه سال 2016 از دیگر موارد مهم مورد توافق در حوزه گمرکی بود. تجهیز و تکمیل گذرگاه مرزی سرو ـ اسن دره به عنوان سومین گذرگاه مرزی ایران و ترکیه نیز یکی دیگر از محورهای مذاکره بین طرف های ایرانی و ترکیه ای بوده است.
گسترش همکاریهای فناورانه
محتشمی مذاکره و انجام تفاهمات مهم در حوزه علوم و فناوری را یکی دیگر از محورهای اصلی در سفر رئیس‌جمهوری به ترکیه بر شمرد و گفت: توافقاتی میان طرفین مبتنی بر گسترش همکاریهای علمی، فناوری و تحقیقاتی میان دو کشور به عمل آمد. در بخش‌های مختلف از جمله درباره انتقال فناوری‌های روز دنیا و گسترش همکاری‌ها میان موسسات تحقیقاتی ایران و ترکیه نیز توافقاتی صورت گرفت. براساس این توافقات مقرر شد زمینه همکاری موسسات تحقیقاتی، پژوهشی مشابه با یکدیگر در دو کشور آماده، تقویت و تسهیل شود.
به گفته محتشمی، تشکیل کمیسیون مشترک علمی، فناوری و تحقیقاتی میان ایران و ترکیه و پیگیری و راه‌اندازی آن در کوتاه‌ترین زمان از دیگر مواردی بود که دو طرف در این دیدار بر سر آن به توافق رسیدند. همچنین مقرر شد دو مرکز مترولوژی و استاندارد ایران و ترکیه در زمینه‌های مختلف از جمله بسترسازی برای توسعه صنعت مواد غذایی حلال در سطح منطقه و جهان و در حوزه بیوتکنولوژی با یکدیگر همکاری نمایند.
حوزه گردشگری
جانشین وزیر در کمیسیون مشترک ایران و ترکیه با اشاره به اینکه حوزه گردشگری یکی از مهمترین بخش‌هایی بود که در این سفر مورد توجه قرار گرفت، گفت: طرف ایرانی همواره نسبت به این موضوع که حجم گردشگری که از ایران به ترکیه می‌رود قابل مقایسه با طرف ترک نیست خواستار تلاش‌هایی برای رونق گرفتن بخش گردشگری از سوی طرف ترک بود که این توافق‌هایی در همین خصوص در این سفر به دست آمد.
به گفته محتشمی، از جمله مقرر شد تا طرفین بر اجرایی شدن موافقتنامه مربوط به جلوگیری از قاچاق اشیاء فرهنگی و تاریخی و توسعه روابط گردشگری تاکید کرده و تمهیداتی را برای افزایش حجم گردشگری به سمت ایران اتخاد نمایند.
محتشمی گفت: طرفین در این دیدار تلاش در اجرای مفاد سند امضاء شده در سال گذشته در زمینه‌های توسعه سرمایه‌گذاری بخش‌های خصوصی دو کشور در احداث هتل‌ها و امکان اقامتی برگزاری تورهای تلفیقی از کشور ثالث به ترکیه و ایران را ضروری دانستند. گسترش نمایشگاه‌های گردشگری دو طرف، برگزاری چهارمین کمیته فنی مشترک بین دو کشوربا حضور بخش خصوصی دو طرف، فعالیت تبلیغاتی مشترک در جهت هدفمند کردن مقاصد گردشگری فرهنگی و مذهبی به اتباع دو کشور از دیگر توافقات طرفین در این دیدار بود.
قرارداد تامین اجتماعی با یک کشور خارجی
قائم‌مقام وزیر ارتباطات و فناوری در امور بین‌الملل یکی دیگر از دستاوردهای این سفر را عقد قرارداد تامین اجتماعی برای اولین بار میان ایران و یک کشور خارجی بیان کرد و گفت: در این سفر طرفین ضمن تاکید بر گسترش همکاریهای دوجانبه درباره تامین حقوق کارگران ایرانی و ترک که متقابلا برای کار و امرار معاش به کشورهای ایران و ترکیه سفر می‌کنند مقرر شد تا توافق‌نامه‌های بیمه‌ای به منظور تضمین فعالیت‌ها و همکاری‌ها میان دو کشور منعقد شود.
به گفته محتشمی، دو طرف تاکید کردند همبستگی میان کشورهای اسلامی زمینه‌ساز بسیاری از همکاری‌ها و تسهیل فعالیتهای نیروی کار هر دو کشور خواهد بود. همچنین ایران و ترکیه بر انقعاد توافق‌نامه تامین اجتماعی و تقویت امکان سرمایه‌گذاری، انتقال دانش بیمه و تسهیل اعزام نیروی کار و نیروی انسانی میان دو کشور و حفظ حقوق آنها در صورت بروز حوادث به توافق رسیدند.
سایر همکاری‌ها
قائم‌مقام وزیر ارتباطات با اشاره به توافقات دو کشور در حوزه فرهنگ و گردشگری گفت: همکاری جهت برگزاری نمایشگاه تخصصی فرهنگ، گردشگری و صنایع دستی ایران در کشور ترکیه از طریق هماهنگی با وزارت امور خارجه دو کشور متبوع و سازمانها و برگزاری چهارمین کمیته فنی مشترک گردشگری در سال 2016 در ترکیه و در سال 2017 در ایران مورد توافق قرار گرفت.
به گفته محتشمی، در حوزه همکاری در زمینه صنایع دستی هم بر ضرورت برگزاری چهارمین و پنجمین کمیته فنی مشترک همکاری گردشگری در سال 2016 تاکید شد. در حوزه آموزش هم بر تسهیل پذیرش اساتید زبان‌های فارسی و ترکی در دانشگاه‌های دو کشور و تسهیل فرآیندهای صدور ویزا و اعطای بورسیه متقابل و سالیانه در رشته‌های زبان در سطوح تحصیلات تکمیلی و پژوهشی تاکید شده است.
به گفته وی، در حوزه بهداشت هم دو کشور بر تشکیل کارگروه اجرایی به منظور اتخاذ تصمیم در خصوص روند اجرای تفاهمات دو جانبه 1394 در حوزه سلامت و تنظیم برنامه عملیاتی مربوطه تاکید کردند، اما در توافقات حوزه کشاورزی طرفین بر گسترش همکاریهای کشاورزی در همه بخش‌ها همچون گذشته تاکید کردند. علاوه بر حوزه‌های مورد نظر طرفین تفاهم‌نامه‌هایی را برای گسترش همکاری‌ها در بخش دامپزشکی و تجارت، موضوعات تحقیقات، بذور هیبرید، شیلات، مدیریت جنگل و مرتع و حفظ نباتات اولویت‌های ایران برای توسعه همکاریهای کشاورزی دو کشور بود.در حوزه جنگلداری هم بر اجرای یادداشت تفاهم در زمینه منابع طبیعی وآب خیزداری 2010 تاکید شده است.
به گفته محتشمی، در حوزه آب و آب و فاضلاب دو کشور توافق کردند برای پیگیری توافقات بیست و چهارمین کمیسیون مشترک دو کشور و برگزاری کارگروه مشترک ظرف سه ماه تشکیل شود.
همچنین گسترش همکاری در چارچوب یادداشت تفاهم همکاری بین سازمان‌های رادیو تلویزیون دو کشور 2008 و تمایل برای تبادل برنامه‌های تلویزیونی از جمله فیلم، سریال، مستند و انیمیشن از دیگر توافقات این یادداشت تفاهم همکاری دو کشور بود.
محتشمی به دیدار وزیر دادگستری کشورمان با طرف ترکیه‌ای خود اشاره کرده و گفت: قرارداد معاضدت قضایی و دیگر امور مرتبط با مسائل قضایی و حقوقی نیز از دیگر اقدامات انجام شده در این سفر بود.
قائم‌مقام وزیر ارتباطات تصریح کرد: دو کشور در حوزه همکاری تامین اجتماعی هم بر امضا "موافقتنامه بین دو کشور برای تامین اجتماعی" وسند "ترتیبات اداری برای اجرای موافقتنامه تامین اجتماعی" توافق کردند.
به گفته محتشمی، در حوزه همکاری در زمینه امور زنان و خانواده هم دو کشور تعامل وتبادل تجربیات بین نهادها و موسسات مسئول و متولی دولتی توسعه خدمات و حمایت‌های مربوط به امور زنان و خانواده دو کشور و برگزاری نشست‌های و دوره‌های آموزشی جهت تبادل تجربیات بین بخش‌ها و موسسات مرتبط با حوزه زنان و خانواده دو کشور مورد تاکید قرار دادند. همکاریهای ورزشی از دیگر توافق‌های این یادداشت تفاهم همکاری دو کشور بود که براساس آن توافق شد کمیته کاری مشترک به منظور تسریع در اجرایی نمودن یادداشت تفاهم امضا شده در سال 2010 تشکیل شود.
