آینده توافق هسته‌ای در هاله‌ای از ابهام

 «فرانسوآ نیکولو» سفیر سابق فرانسه در ایران با انتشار مقاله‌ای در روزنامه فرانسوی «لوموند» پیرامون شرایط حاکم بر توافق هسته‌ای ایران نوشت: دیپلماسی بین‌المللی هنوز ابزارهایی برای نجات توافق هسته‌ای منعقده با ایران در اختیار دارد و در این میان اروپا به ویژه فرانسه در راستای یافتن راه‌حل قابل مذاکره راهکار یا اصطلاحا کارتی برای بازی دارد.

دونالد ترامپ با عدم تأیید توافق هسته‌ای منعقده در سال 2015 میان ایران و گروه 1+5 (شامل آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه، چین و آلمان)، کنگره آمریکا را در خط مقدم تصمیم‌گیری درباره بقای این توافق قرار داده است.

کنگره آمریکا هم‌اکنون به دنبال آن است که به همراه دولت و متحدانش تغییرات و اصلاحاتی در توافق وین بوجود آورد اما چنانچه این امر محقق نشود، ترامپ کار خروج از برجام را آغاز خواهد کرد.

آینده توافق 14 ژوئیه 2015 در معرض خطر

احتمال آن وجود دارد که ایران از پذیرش افزایش تعهدات خود در زمینه هسته‌ای سر باز زند مگر آنکه سایر طرفین نیز تمایلی به همراهی آن نداشته باشند.

توافق هسته‌ای در تهران به سختی مورد پذیرش و قبول مخالفان دولت  قرار گرفته و دولت ایران نمی‌خواهد این جعبه پاندورا را مجددا باز کند و در بحث مربوط به محدود کردن برنامه موشک‌های بالستیک مورد تقاضا و خواست آمریکایی‌ها و اروپائی‌ها نیز ایران چنین چیزی را نخواهد پذیرفت.

بر خلاف مذاکرات هسته‌ای که مبتنی بر برنامه هسته‌ای غیرنظامیست، برنامه موشک‌های بالستیک ایران یک برنامه دفاعیست. ایرانی‌ها معتقدند که مجبور به پذیرش الزاماتی که تنها علیه آنها اعمال شده نیستند و ضرورتی ندارد که الزاماتی را که علیه همسایگانشان اعمال نشده، بپذیرند.

در نهایت به موازات اقدام دونالد ترامپ در اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران برای مجازات آن به بهانه رفتار و رویکردش در زمینه تروریسم و حقوق بشر، تهران نیز به مثابه زمانی که هدف حمله و تجاوز قرار گیرد، از خود دفاع خواهد کرد.

اروپائیان چه کاری می‌توانند انجام بدهند؟ حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود، اروپائی‌ها از پیش تمایل خود برای حفظ توافق وین را اعلام کرده‌اند. روس‌ها، چینی‌ها و ایرانی‌ها به احتمال زیاد به دنبال آن خواهند بود که مزایای لغو تحریم‌ها را از دست ندهند. با این وجود توافق احتمالا راه خود را پیموده و پیش خواهد رفت. تحریم‌های جدید آمریکا بسیار آزاردهنده‌تر از تحریم‌های پیشین این کشور است چرا که آمریکایی‌ها به واسطه جهانی‌سازی دریافته‌اند که می‌توانند شرکتهای خارجی دارای منافع در ایالات متحده یا وابسته به نظام مالی آمریکا را مجازات و تحریم کنند.

راه‌حل‌ خروج از بحران و باقی ماندن آمریکا در برجام چیست؟

می‌توان از واشنگتن خواست که برای مدتی تهدیدهای خود را متوقف کند و از تهران خواست که به حرکاتی که به منافع یا غرور آن لطمه نمی‌زند، فکر کند؛ بنابراین متحدان و هم‌پیمانان آمریکا هم‌اکنون باید با یکدیگر مشورت و رایزنی کنند و از واشنگتن بخواهند که برای مدتی تهدیدهای خود را کنار بگذارد و از تهران نیز بخواهند که به حرکاتی که به منافع یا غرور آن لطمه نمی‌زند، فکر کند.

طرفین درگیر در توافق هسته‌ای ایران برای نشستن بر سر میز مذاکره یک انگیزه دارند. آنها همچنین این فرصت را خواهند داشت که طی این رایزنی و مذاکره به سایر موضوعاتی که میان آنها اختلاف ایجاد کرده بپردازند و این نخستین پاسخ به تقاضای پیوسته ایران در ارتباط با سیستم امنیت جمعی منطقه‌ای خواهد بود.

«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا جمعه شب با اعلام اینکه قصد ندارد پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تائید کند، پرونده برجام را به کنگره فرستاد و گفت تلاش می‌کند تا برخی مفاد برجام از جمله تاریخ انقضای محدودیت‌های هسته‌ای را اصلاح کند و به دنبال آن وزارت خزانه‌داری آمریکا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کشورمان را به فهرست تحریم‌های خود افزود.

معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا همچنین با بیان اینکه استراتژی جدید واشنگتن علیه ایران 4 هدف دارد، تاکید کرد دیگر ارگان‌های دولتی ایران را نیز هدف تحریم قرار خواهند داد. 

«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اما ابراز امیدواری کرده که توافق هسته‌ای با ایران همچنان ادامه داشته باشد و با حمایت قوی همراه باشد و تأکید کرده که موارد جایگزینی در این مورد را بررسی نخواهد کرد.

موگرینی همچنین به تماس تلفنی با «یوکیا آمانو» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره کرده و گفته است که وی دسترسی به سایت‌های ضروری در ایران و پایبندی این کشور به توافق هسته‌ای را تائید کرده است.