درخواست سناتورهای آمریکایی از آژانس برای بازرسی بیشتر ایران

 ۱۳ قانونگذار آمریکایی با ارسال نامه‌ای به «نیکی هیلی»، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد، خواستار تشدید بازرسی‌ها از برنامه هسته‌ای ایران شدند. 

این ۱۳ نماینده مجلس سنای آمریکا در این نامه از «کمبودها در بازرسی و راستی‌آزمایی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» از برنامه هسته‌ای ایران به موجب برجام ابراز نگرانی کرده‌اند. 

آنها با یادآوری سخنان باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا که گفته بود آژانس به موجب اختیاراتش در برجام از حق بازرسی «در هر زمان لازم و از هر مکان ضروری» برخوردار خواهد بود نوشته‌اند: «ظاهراً در عمل اینطور نیست.»

سناتورهای آمریکایی همچنین با اشاره به بندی از برجام که بر سر راستی‌آزمایی از آن بین آمریکا و آژانس با روسیه اختلاف نظر وجود دارد (بند T ضمیمه اول برجام) نوشته‌اند مناقشات بر سر این بند باعث شده‌اند نظام راستی‌آزمایی توافق هسته‌ای، کاملاً «جامع و شفاف» نباشد. 

بر اساس بند T از ضمیمه نخست برنامه جامع اقدام مشترک، ایران از طراحی، ساخت، خرید یا استفاده از برخی از اقلام با کاربری دوگانه مانند دوربین‌های سرعت بالا یا چاشنی‌های انفجاری و همچنین مدل‌های رایانه‌ای ادوات انفجار اتمی منع شده است.

گروه‌های نزدیک به اسرائیل از جمله موسسه علوم و امنیت بین‌الملل و بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها با بیان این ادعا که برجام در مورد ساز و کار راستی‌آزمایی این بند سکوت کرده، می‌گویند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید برای اطمینان از پایبندی ایران به این محدودیت‌ها، بتواند خارج از ساز و کار ۲۴ روزه بازرسی‌ها از اماکن مشکوک، به صورت روتین به مراکز غیرهسته‌ای از جمله سایت‌های نظامی ایران دسترسی داشته باشد.

این در حالی است که محدودیت‌های عنوان‌شده در این بند اساسا خارج از حیطه اختیارات و تخصص آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و برجام نیز مسئولیت راستی‌آزمایی این بند را به این نهاد نسپرده است.   

سناتورهای آمریکایی با بیان اینکه میان طرف‌های برجام درباره راستی‌آزمایی از بند T برجام اختلاف نظر وجود دارد، اظهارات یوکیا امانو، مدیر کل آژانس که خواستار شفافیت درباره اجرایی این بند شده بود، شده‌اند. 

قانونگذاران آمریکایی در ادامه با نقل اظهارات چند وقت پیش هیلی، نوشته‌اند: «همان‌طور که شما بسیار دقیق اشاره کرده‌اید، 'برجام هیچ تمایزی میان سایت‌های نظامی و غیرنظامی قائل نمی‌شود.»

نگارندگان نامه در بخش دیگری از این نامه مدعی شده‌اند آژانس بدون بازرسی نظامی از سایت‌های ایران نمی‌تواند به یک جمع‌بندی قال اعتماد درباره راستی‌آزمایی از بند T برجام برسد.