تسلیت سیاست‌زده، مردود است!

 دیپلماسی از دیرباز بعنوان ابزار ارتباط دولت‌ها شناخته شده است. در این ارتباط متعارف، دولت ها در واقع هویت خود را از ملت می گیرند و ملت های خود را نمایندگی می‌کنند. به همین دلیل، یکی از اهداف برجسته دولت‌ها در روابط خارجی، حفظ و تامین و تقویت کرامت ملت و شهروندان خود است. این اصل مورد اجماع موجب شکل گیری اصل کلیدی « احترام متقابل » در روابط بین دولت‌ها و ملت‌ها شده است. به سخن دیگر ، احترام به یک دولت، احترام به آن ملت دانسته می‌شود.

بخش قابل توجهی از دیپلماسی، معطوف به آداب روابط بین دولت‌ها است که با عنوان تشریفات یا پروتکل شناخته می شود. تشریفات دیپلماتیک در روابط بین‌الملل اهمیت کم نظیری دارد بگونه ای که تاثیر مستقیمی بر رویدادهای دیپلماتیک دارد به این معنی که می تواند برگزاری یک رویداد دیپلماتیک را تسهیل کند یا برعکس، برگزاری آن را غیرممکن سازد. به همین دلیل، مذاکره و توافق در مورد ترتیبات دیپلماتیک، مقدمه تردیدناپذیر هر رویداد دیپلماتیک است. در عین حال، تشریفات اصول و رویه های شناخته شده ای دارد. یکی از این اصول، حفظ احترام جایگاه نمایندگی دولت ها بعنوان نماینده ملت مربوطه است که عموما ذیل مفهوم نزاکت شناخته می‌شود. 

در پی زلزله اخیر در مناطق غربی کشور بویژه استان کرمانشاه، بسیاری از دولت ها طبق عرف بین‌المللی پیام‌های تسلیتی برای رئیس جمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ارسال کرده‌اند. در عین حال دولت آمریکا به رسم همیشگی خود با خانواده قربانیان ابراز همدردی کرده است. نخست وزیر کانادا و احیانا یک یا دو مقام دیگر هم این رفتار آمریکایی را تقلید کرده اند. بر اساس عرف و نزاکت دیپلماتیک، دولت های متمدن در اینگونه موارد ابتدا با دولت و ملت حادثه دیده و سپس با خانواده قربانیان ابراز همدردی می کنند و تسلیت می گویند. اگر هدف این کشورها نمایش یک ژست اخلاقی باشد، هم باید گفت جایگاه تردید ناپذیر نزاکت و عرف دیپلماتیک در این زمینه به گونه‌ای است که نادیده گرفتن آن موجب بی ارزش شدن چنین ژست اخلاقی می شود. اگر این کشورها با بروز کمترین مشکل برای کسانی که بصورت غیرقانون شهروندی آنها را دریافت کرده اند خود را محق و موظف می دانند از جایگاه نمایندگی حق شهروندی این افراد پیگیر سرنوشت آنها از دولت ایران باشند، طبعا نمی توانند حقوق حاکمیتی دولت ایران در نمایندگی ملت خود را نادیده بگیرند. تسلیت سیاست زده در عرف بین‌المللی ارزشی ندارد و هیچ ملتی آن را نمی‌پذیرد. این روش تسلیت گفتن صرفا شاید در قالب تعامل خصومت آمیز دولت آمریکا با ملت ایران قابل درک باشد، اما بدون تردید از هرکس دیگری که مایل باشد در قالب عرف و نزاکت بین‌المللی این حادثه ناگوار را به ملت و دولت ایران تسلیت بگوید، پذیرفته نیست. 

اگر قصد آمریکا و معدودی از سیاستمداران غربی، جدا دانستن یا جدا کردن دولت و ملت ایران با سوءاستفاده از یک واقعه تلخ است، ملت ایران با مشارکت بالای خود در آخرین انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب دولت مورد نظر خود، پیشاپیش این رویکرد را رد کرده است. بدون تردید داغ دیدگان این حادثه هم چنین تسلیت سیاست زده ای را نمی بپذیرند.

رضا ادیب