خروج از موافقت‌نامه پاریس به‌ آسانی پیوستن به آن نیست

با پایان یافتن دوره اجرایی پروتکل کیوتو به‌ عنوان اولین پروتکل جامع در زمینه تغییرات اقلیم در سال ۲۰۱۲، کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC)، با حمایت کشور‌های اروپایی به‌ خصوص فرانسه، موافقت‌نامه پاریس را در اجلاس بیست و یکم به تائید اولیه‌کشور‌های عضو رساند.

مسئله مهم این است که موافقت‌نامه پاریس برخلاف پروتکل کیوتو، کشور‌های در حال‌توسعه را هم که نقشی بسیار اندک در انتشار گاز‌های گلخانه‌ای دارند در این چرخه کاهش انتشار وارد کرده است. ایران نیز با تائید اولیه این موافقت‌نامه در سند تعهدات ملی (NDC) خود، تعهد خواهد کرد که تا سال ۲۰۳۰، میزان ۱۲ درصد از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای خود را کاهش دهد.

پیوستن به این موافقت‌نامه با انتقادات زیادی از سوی کارشناسان روبرو شده و از سوی دیگر به دلیل ارائه نشدن سند تعهدات به مجلس شورای اسلامی، این موافقت‌نامه هنوز در کشور به تصویب نرسیده است. منتقدان موضوعاتی مانند ضرر‌های جبران‌ناپذیر اقتصادی از جمله کاهش ۷.۲ درصدی حجم کل اقتصاد کشور، الزام‌آور بودن اجرای تعهدات ارائه‌شده و نیز سازوکار تحریم و تنبیه را مطرح می‌کنند. در مقابل، اما موافقان مسائلی مانند دریافت کمک‌های بین‌المللی و امکان خروج در صورت اجرا نشدن تعهدات کشور‌های توسعه‌یافته را عنوان می‌کنند.

در میان مسائل مطرح‌شده امکان خروج، از نقاط اختلاف بسیار مهم است. مخالفان معتقد هستند که خروج از این موافقت‌نامه مشکل خواهد بود، چرا که در موافقت‌نامه پاریس ضوابط و قواعدی برای خروج از آن آورده شده است که خروج کشور‌ها را با سختی مواجه می‌کند.

خروج از موافقت‌نامه پاریس به‌آسانی پیوستن به آن نیست

آمریکا بعد از تائید اولیه موافقت‌نامه فوق، در اجلاس بیست و یکم با ارائه دلایلی از جمله حذف بیش از ۶.۵ میلیون شغل در بخش‌های مختلف اقتصادی، در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که از این موافقت‌نامه خارج می‌شود و رئیس‌جمهور این کشور نیز آن را تائید کرد؛ اما آمریکا تاکنون نتوانسته است که به‌صورت کامل از این موافقت‌نامه خارج شود، چرا که مطابق ماده ۲۸ یک دوره زمانی خاصی برای خروج وجود دارد.

بند ۲ ماده ۲۸ تصریح می‌کند که امکان خروج تنها یک سال بعد از اجرایی شدن این موافقت‌نامه امکان‌پذیر است.

۲۸-۲. Any such withdrawal shall take effect upon expiry of one year from the date of receipt by the Depositary of the notification of withdrawal, or on such later date as may be specified in the notification of withdrawal

موضوع دیگر بازه زمانی تعیین‌شده برای طی شدن روند خروج است. این موضوع رد بند ۱ ماده ۲۸ بررسی‌شده است. مطابق بند ۱، خروج از این موافقت‌نامه ۳ سال به طول می‌انجامد.

۲۸-۱. At any time after three years from the date on which this Agreement has entered into force for a. Party, that Party may withdraw from this Agreement by giving written notification to the Depositary.

با توجه به بند‌های ذکرشده برای خروج از این موافقت‌نامه از زمان اجرایی شدن، بازه زمانی ۴ ساله نیاز است از همین رو باید گفت که خروج از این موافقت‌نامه به‌آسانی پیوستن به آن نیست. به همین جهت نیاز است که در مورد پیوستن به این معاهده کار کارشناسی لازم در مجلس شورای اسلامی صورت بگیرد. موضوعی که نیازمند ارائه سند تعهدات ملی (NDC) در قالب لایحه به مجلس شورای اسلامی است.