به گزارش افکارنیوز به نقل از پرس تی وی، دوراول مذاکرات قبل از صرف ناهار حدود ۳ ساعت به طول انجامید. دور دوم مذاکرات نیزبه گفته خبرنگاران هشت ساعت مذاکرات فشرده دو و یا چند جانبه را به همراه داشت. با وجود آنکه به دستآورد مشخصی اشاره نشد، اما به دلیل آنکه دو طرف درباره چارچوب گفتوگوها و نیز زمان مذاکرات آینده به توافق رسیدند، اکثر صاحبنظران این دور از مذاکرات را پس از گذشت چهارده ماه بلاتکلیفی، سازنده و امیدوار کننده توصیف کردند.
مهمترین دلایلی که کمک کرد دو طرف به سمت توافق برسر تعیین چارچوب معینی برای مذاکرات پیش روند به سه عامل مهم باز میگشت:
اول آنکه به آمریکا اثبات شد، راهبرد " فشار و مذاکره " نتیجه مورد نظر واشنگتن را در دو سال اخیر به همراه نداشته و نه تنها موجب توقف فعالیتهای ایران در زمینه غنیسازی اورانیوم نشد بلکه، تحریمهای گسترده علیه تهران باعثعزم ملی برای گسترش فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران شد. به عنوان نمونه، ساخت میله سوخت هستهای برای استفاده در راکتورهستهای تهران در آذر ماه گذشته و تائید آژانس بینالمللی برموفقیتآمیز بودن این پروژه حیرت ناظران مطلع به پیچیدگی و پیشرفته بودن این پروژه را برانگیخت. بطوریکه رقبای جنگطلب باراک اوباما، در فعالیتهای انتخاباتی ریاست
جمهوری این کشور، با اذعان به بیحاصل بودن تحریمها، بر جنگ با ایران تاکید کردند. البته روشن بود که اوباما نمیتواند در شرایط حساس کنونی سرنوشت جهان و منطقه را به خیالپردازیهای تندروهای جمهوریخواه گره بزند. بر این اساس، اوباما با دست برداشتن از شعار توقف غنیسازی اورانیوم در ایران به سمتی رفت تا با ایجاد " محدودیت کنترل شده " در فعالیتهای هستهای تهران به دنبال رسیدن به راهکاری میانه باشد. در این راهکار آنگونه که مطبوعات امریکا نوشتند، آمریکا تنها دنبال توقف غنیسازی در سطح بیست درصد است و با ادامه غنیسازی در سطح پنج درصدی در ایران مشکلی ندارد. به
شرط آنکه ایران بپذیرد در چارچوبهای کنترلی و نظارتی آژانس فعالیت کند.
دومین عاملی که موجب شد بن بست مذاکرات شکسته شود، اذعان امریکا به پذیرش طرح گام به گام روسیه بود. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که ایران همیشه به موضع یکطرفه و طلبکارانه امریکا اعتراض داشته است. در سالهای اخیر آمریکا همیشه خواهان پذیرش تعهدات یکجانبه از سوی ایران بود بدون آنکه حتی یک مورد از تعهدات متقابل را بپذیرد. اکنون در مذاکرات استانبول ۲ بدون آنکه بر طرح گام به گام روسیه تصریحی شود، بر این واقعیت اذعان شد که هر دو طرف پذیرفتهاند: اولا در عمل نشان دهند که به دنبال راه حل هستند و ثانیا مرحله به مرحله کار را جلو ببرند.
سومین عامل تاکید بر فتوای تاریخی و تاثیرگذار حضرت آیتالله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی از سوی هیات ایرانی بود که در واقع با تاکید بر حرام بودن تولید و تکثیرسلاحهای اتمی، اعتماد را بر جو مذاکرات حاکم کرد. صدوراین فتوا و تبیین قطعیت و تاثیرگذاری آن بر سیاستگذاریهای دولت از سوی دکتر جلیلی، مذاکره کننده ارشد ایرانی، طرفهای مقابل را بر متعهد بودن ایران برای به نتیجه رساندن مذاکرات استانبول ۲ دلگرم کرد.
اکنون بحثاصلی آن است که چارچوبی که دو طرف برای مذاکرات بعدی در سوم خرداد در بغداد پذیرفتند، احتمالا چه عناصری را شامل میشود. بر اساس گفتههای دو طرف، مقرر شد اقای باقری، معاون بینالملل سعید جلیلی، مذاکراتی با معاون کاترین اشتون، مسئول امور خارجه اتحادیه اروپا داشته باشد تا درباره پیشنویس مذاکرات بغداد به توافق برسند.
اما از گفتههای دو طرف مشخص است که حداقل در باره اصول ذیل به نتیجه رسیدند:
۱ - محوراصلی مذاکرات آتی، راهکارهای اجرای شدن پیمان منع تولید و گسترش سلاحهای هستهای موسوم به NPT در تمامی ابعادش باشد.
۲ - هرگونه تعهدی دوطرفه خواهد بود و در هر مرحله با اجرایی شدن هر بند از توافق، طرف مقابل متعهد به اجرای بند توافق شده خواهد بود. زیرا اصولا اجرای هر مرحله منوط به اجرای کامل مرحله قبل میشود. با این تدبیر دیگر طرف مقابل نگران اجرایی نشدن تعهدات پیشین نخواهد بود.
۳ - ادامه غنیسازی اورانیوم در ایران قطعی خواهد بود و گروه پنج به علاوه یک این موضوع را به عنوان یک واقعیت غیرقابل انکار میپذیرد؛ زیرا در پیمان ان پی تی برای همه کشورهایی که زیر نظر آژانس بینالمللی انرژی هستهای، فعالیتهای هستهای صلحآمیز داشته باشند به رسمیت شناخته شده است.
۴ - ایران نیز متقابلا هر گونه اقدامی را که در چارچوب پیمان ان پی تی و پادمان اجرایی آن برای اطمینان بخشی به آژانس لازم باشد انجام خواهد داد تا طرف مقابل هیچ گونه بهانهای برای نگرانی از برنامههای صلحآمیز هستهای ایران نداشته باشد.
با در نظر گرفتن اصول و چرچوب فوق، اکنون باید دید آیا جناحهای جنگطلب و ماجراجو اجازه خواهند داد تا روند تحولات به سمتی پیش رود که در نهایت پرونده فعالیتهای صلحآمیز ایران به آژانس بازگردد و در دستور کار عادی این سازمان قرار گیرد؟
به نظر میرسد همه چیز برای رسیدن به توافقی همه جانبه آماده است اما نمیشود به سرعت موانع موجود را برطرف کرد و انتظار داشت پیچیدگیهای کار ده ساله در ظرف مدت کوتاهی حل شود . اما اگر جهتگیریها آنچنانکه در جریان مذاکرات استانبول ۲ پیش رفت، به سمت رسیدن به راه حلهای میانه و منطقی باشد، بطور قطع میتوان همکاریهای ثمر بخش را جایگزین بیاعتمادیهای گذشته کرد.
دورنمای مثبت مذاکرات ایران و ۵ + ۱
مذاکرات ایران و گروه ۱ + ۵ ساعت ۱۱ به وقت محلی(۳۰/۱۲ به وقت تهران) در سالن همایشهای " لطفی کردار " شهر استانبول برگزار شد.