هژیر فتحی: مسافرانی که به شهرستان سروستان در استان فارس می‌رسند اول از همه مغازه هایی را می بینند که محصولات لبنی محلی می فروشند.
مردم در جمعیت به هم پیوسته از این مغازه به مغازه کناری و از آن هم به فروشگاه خیابان مجاور در حال تردد هستند تا مبادا در ماراتن خرید دوغ، ماست و کره محلی از سایرین عقب بمانند.
اگر به تابلوهای راهنمایی شهر نگاهی بیاندازید غیر از مسیر دسترسی به خیابانهای شهر چیز دیگری دستگیرتان نخواهد شد و اگر با منطقه آشنایی نداشته باشید هیچگاه نخواهید فهمید که در نزدیکی این شهر، باشکوه ترین کاخ ساسانیان قرار گرفته است.
باشکوه ترین کاخ دوره ساسانیان در این شهر هست اما تابلویی وجود ندارد که اطلاعاتی به مسافران بدهد و آنها به خرید ماست، دوغ و کره محلی قناعت کرده و برمی گردند.
برای دیدن این کاخ باید ۹ کیلومتر به سمت جنوب غربی شهر سروستان رفت و پس از طی این مسافت اصلا نیازی نیست به کنار جاده نگاه کنید تا متوجه شوید راه را درست رفتید یا نه، بلکه بهتر است از مردم محلی جویای کاخ شوید تا راه را به شما نشان دهند و پس از طی این مسافت بالاخره در کنار یک دوراهی بنری نصب شده بر داربست فلزی کج و معوج را خواهید دید که به شما اطلاع می دهد به نزدیکی کاخ رسیده اید.
جاده فرعی را چندکیلومتری طی کنید و دومین تابلو را خواهید دید و این آخرین تابلویی خواهد بود که مسافران برای پیدا کردن این کاخ باشکوه در طول این مسیر به چشم می بینند.
بعد از تابلو باید وارد یک جاده فرعی دیگر شوید که ابتدای آن سنگلاخ است، این جاده سنگلاخ شما را به کاخ ساسانیان می رساند. جاده ای که مسافران دسته دسته با خودروهایشان از کنارش عبور می کنند بدون اینکه بدانند چه اثر کم نظیر میراثی در آن قرار دارد.
وقتی به محوطه بیرونی کاخ رسیدید، از اینکه هیچ مسافری از بنا بازدید نمی کند تعجب نکنید. آنها مشغول خرید محصولات لبنی محلی هستند و اطلاعی از این کاخ ندارند، یا حتی کسی که در محوطه اطلاعاتی از این بنا به شما بدهد وجود ندارد، شما یا باید از معلومات قبلی خود استفاده کنید یا از اطلاعات دو تابلویی که در کنار محوطه نصب شده بهره مند شوید بدون اینکه دغدغه داشته باشید که حضور انبوه جمعیت برای شما ایجاد مشکل کند، اینجا به غیر از چند مامور میراث فرهنگی و یکی دو بازدید کننده کسی پیدا نمی شود.
وارد کاخ که می شوید داربستهایی را خواهید دید که از دهه ۸۰ در بنا نصب شده و همچنان باقی مانده تا مرمت‌های کاخ تمام شود.
این بنای عظیم از سنگ و گچ ساخته شده و گنبدها، ایوان‌ها، اتاق‌ها و دهلیزهای متعددی دارد.
در خصوص تاریخ ساخت کاخ سروستان نظرات متفاوتی وجود دارد ولی احتمالا این بنا از آثار بهرام پنجم ساسانی بوده که به وسیله «مهرنرسی» وزیر معروف او که صدارت یزدگرد اول و یزدگرد دوم را نیز عهده دار بوده ساخته شده است.
این بنا که از باشکوه ترین کاخهای ساسانی محسوب می شود، جنبه تقدس هم داشته و شامل یک ایوان ورودی و گنبدی در مرکز و حیاط است. در این کاخ نسبت به بناهای دیگر این دوره از فن معماری و پلان پیچیده و کامل تری استفاده شده است.
آخرین بررسی‌های باستان‌شناسی در مجموعه کاخ سروستان نشان داد، این مجموعه ساسانی در دوره اوج شکوه خود حدود ۳۰ هکتار وسعت داشته به طوریکه مجموعه کاخ سروستان قدیمی ترین گنبد آجری کشور را در خود جای داده است.
مسئول میراث فرهنگی شهرستان سروستان و مدیر داخلی کاخ پیرامون محرومیتهای این بنا می گوید: این بنا یکی از جذابترین بناهای تاریخی است که باید با توجه به ظرفیتهایی که دارد از آن برای جذب گردشگر استفاده کرد.
محمدصادق آرام تن در مورد، عدم وجود تابلوی راهنما در مسیر برای این بنای تاریخی ادامه می دهد: هم اکنون دو تابلو کوچک در ۷۰ کیلومتری و ۲۰ کیلومتری سروستان از سمت شیراز وجود دارد که این تعداد تابلو بسیار کم است. سال گذشته میراث فرهنگی برای نصب تابلو در جاده های اطراف این بنا اقداماتی انجام و در مهرماه سال گذشته با توافقهای صورت گرفته مقرر شد که راه و شهرسازی این تابلوها را نصب کند.
مسئول میراث فرهنگی شهرستان سروستان و مدیر داخلی کاخ اعلام می کند که نصب این تابلوها نیاز به مجوز راه و شهرسازی دارد.
وی این طور ادامه می دهد: بر این اساس نصب این تابلوها به این اداره سپرده شد اما به رغم پیگیری های صورت گرفته هیچ اقدامی صورت نگرفت و خود ما برای ایام عید دو بنر در نزدیکی بنا نصب کردیم، با این وجود نصب تابلو راهنما برای کاخ به جد پیگیری می شود.
آرام تن در مورد جاده دسترسی به این بنا نیز می گوید: نزدیک به ۲۰۰ متر از جاده دسترسی به این بنا خاکی است و قرار بود که بر اساس برآوردهای صورت گرفته مبلغی از سوی فرمانداری برای آسفالت آن تخصیص یابد.
برای آسفالت جاده دسترسی به این بنا فقط پنج میلیون تومان نیاز است و آرام تن می گوید: میراث فرهنگی بودجه آن چنانی برای انجام این کارها ندارد و با وجود پیگیری های انجام شده مقرر شد که این مبلغ از سوی فرمانداری پرداخت شود که متاسفانه این گونه نشد و در حالی که چند روز بیشتر به ایام عید نمانده بود خودمان شبانه جاده خاکی را صاف کردیم.
یکی دو گردشگری که در این بنا مشغول دیدن هستند می گویند این داربستها را دهه ۸۰ دیده اند، که آرام تن می گوید: از سال ۸۶ این داربستها به منظور مرمت گنبد کاخ نصب شد اما بنا به دلایلی از جمله عدم تخصیص اعتبار کار مرمت به اتمام نرسیده و این داربستها همچنان وجود دارند.
شاید از خود بپرسید که با این تفاسیر چگونه قرار است چنین بنایی به ثبت جهانی برسد، که آرام تن برایش پاسخی دارد: کاخ ساسانی از جمله بناهایی است که ظرفیتهای لازم برای ثبت جهانی را دارد و طی چند مدت اخیر برای تحقق این امر اقدامات زیادی انجام شده است. مستند نگاری بنا، تهیه نقشه، وجود آمار بازدیدکنندگان و... از جمله شرایط ثبت جهانی یک بناست که کاخ سروستان این شرایط را دارد.
آرام تن می گوید که برای ثبت در یونسکو فقط یک ایراد که آن هم مربوط به بلیط فروشی است گرفته شده که ساخت یک اتاقک برای بلیط فروشی برای سال جاری در دستور کار است.
در راه بازگشت باز هم مردم را خواهید دید که بدون کوچکترین اطلاعی از وجود چنین کاخی مسیر خود را ادامه می دهند، و دسته دیگری دارند دوغ، ماست و کره محلی می خرند.
می گویند اینجا محصولات لبنی با کیفیتی دارد...
