به گزارش افکارنیوز، به یکباره توجه‌شان به ساخت سریال‌های مرتبط با ماه مبارک رمضان صد چندان شد طوریکه رقابت موجود میان شبکه‌های مختلف و نگاه مسؤولان بالاتر موجب شد تا هر شبکه اسب خود را زین کرده تا در این مناسبت به خصوص گوی رقابت را از حریف برباید و با کمک گرفتن از نیروهای کارآزموده و کار بلد در عرصه سریال‌سازی از رقبا پیشی بگیرد. رقابتی که تحت هر شرایطی به ارتقاء سطح کیفی آثار تلویزیونی کمکی به سزا و البته تغییر تفکری را میان اهالی پشت و جلوی دوربین درخصوص این آثار ایجاد کرد. نگاهی که پیش از این از آن به عنوان سریال‌های سفارشی یاد می‌شد.
ولی کم کم تمام کارگردانان صاحب نام و البته بازیگران چهره برای حضور در این مخاطب خاص سر و دست می‌شکاندند.
رقابت موجود میان آثار مناسبتی ماه مبارک رمضان به حدی بود که گاهی سه یا حداقل دو سریال قابل قبول و تماشاگرپسند در میان تولیدات شبکه‌ها به چشم می‌خورد، اما کم کم به سالی یک سریال و البته در این سال‌های اخیر افت محسوس تلویزیون به آثار مناسبتی این ماه نیز سرایت کرده است در واقع سریال‌های تلویزیون در ماه مبارک رمضان که سال‌ها برای این رسانه آبروداری می‌کردند نیز چند سالی است که حرفی برای گفتن ندارند. حضور کارگردانان و عوامل تکراری که دیگر خلاقیتی در این باب به کار نمی‌بندند، مشکلات مالی تلویزیون، عدم اقدام به موقع مدیران تصمیم‌گیرنده در تولید آثار و شاید هم
کمرنگ شدن وسواس سیاست‌گذاران نسبت به گذشته در تولید این مجموعه‌های تلویزیونی و … را می‌توان در این امر مؤثر دانست. در گفت‌و‌گو با تنی چند از تهیه‌کنندگان، کارگردانان و منتقدان به آسیب‌شناسی این ماجرا پرداخته‌ایم.
جواد نوروزبیگی: تلویزیون خودش را به زحمت نمی‌اندازد!
این تهیه‌کننده با سابقه سینما و تلویزیون درباره سریال‌های ماه مبارک رمضان به لحاظ کمی و کیفی معتقد است: اصولاً در تولید این آثار در سال‌های اخیر با زمان کم مواجه بودیم و سازندگانی که مجبور هستند کار را برسانند، لذا مجبورند معمولاً به دو گروه تقسیم شوند و کارگردان نمی‌تواند آن قدرت بالای هنری خودش را در تمام موقعیت‌های کارش داشته باشد، چرا که تنها دغدغه رساندن کار را دارد. مسئله بعدی هم بودجه است، بودجه ناکافی معمولاً به کیفیت هر کاری لطمه وارد می‌کند. فکر می‌کنم اگر بودجه لازم در اختیار پروژه‌ها باشد، شاید بتوان افراد درجه یک‌تری را انتخاب کرد، عوامل
جلوی دوربین را نیز از میان با تجربه‌ترها برگزید و زودتر کار را شروع کرد تا سرفرصت سریال در شأن ماه مبارک رمضان را رساند.
نوروزبیگی می‌گوید: متأسفانه نکته دیگری که وجود دارد، انتخاب متون است، اخیراً گاه دیده شده متون ضعیفی از سوی سازندگان ارائه می‌شود و تلویزیون می‌پذیرد. فکر می‌کنم اگر قصه یک اثر خوب و درجه یک باشد، حتی می‌تواند موارد مذکور را نیز تحت تأثیر قرار دهد و از درجه اهمیت آن بکاهد، اما قصه‌ها ضعیف هستند و مشخصاً نگاه سازمان به متون تنها بسته به این است که با نگاه مالی فعلی‌اش جور در بیاید در نتیجه آثاری مورد توجه قرار می‌گیرند که پس از تولید اثری با کیفیت نخواهد بود. ضمن اینکه تیم سازنده هم در ساخت یک اثر قطعاً مؤثر است.
تهیه‌کننده سریال «شوق پرواز» در خصوص حضور تکراری کارگردانان مناسبتی‌ساز در سال‌های اخیر هم ادامه می‌دهد: تقریباً تلویزیون خودش را به زحمت می‌اندازد هر شبکه خودش برای هر مناسبت یک تیم سازنده دارد، حالا چه پروژه نوروزی باشد و چه ماه مبارک رمضان و اصولاً احساس می‌کند نباید فرصت را به گروه‌های دیگر و سازندگان دیگر بدهد. در نتیجه ماجرا تقریباً از قبل تعیین و بسته شده است. همان گروه‌ها تقریباً هر ساله اقدام به تکرار خودشان می‌کنند، هر چند گاهی یک مقدار قصه‌هایشان تغییر می‌کند و تو می‌بینی باز کارها در کلیت همان شباهت‌ها را به هم دارند و کارگردان‌های تکراری
بدون هیچ خلاقیت و تغییری همان کار قبلی را با کمی تغییر ارائه می‌دهد. خود تلویزیون هم این مسئله را دوست دارد و حاضر نیست خودش را به زحمت بیاندازد و با حضور دیگران دست به ریسک بزند.
قدرت‌ا… صلح‌میرزایی: انتخاب درست سوژه‌ها
کارگردان سریال‌های «دختری به نام آهو» و «پنجره» در این‌باره به «بانی فیلم» می‌گوید: ماه مبارک رمضان ماه رحمت است، ماهی که خداوند این فرصت را به بندگان خود می‌دهد تا دوباره به او نزدیک‌تر شوند، در ماه مهمانی خدا تا حدود زیادی مخاطب بیش از قبل و بعد از این ماه عزیز پای تلویزیون است. پس از گذشت یک روز عبادت پای سفره افطار فرصتی است که رسانه ملی با ارائه حرف‌هایی بزرگ و الگوهایی درست و البته سرگرم‌کننده مخاطبش را درگیر کند و ضمن سرگرم کردن، آموزه‌هایی را در باب این ماه بزرگ و تاثیراتش بر مردم بازگو کند، من برخلاف خیلی از دوستان همکارم شخصاً نمی‌توانم بگویم
تلویزیون ما در ماه مبارک رمضان بر خلاف سال‌های گذشته در این سال‌ها دچار افت شده است. بالاخره هر شبکه‌ای بر اساس آن سیاست‌گذاری‌های خودش که بر عهده‌اش گذاشته شده، حرکت و اقدام کرده است. فکر می‌کنم مشکل اصلی عدم جذابیت آثار در انتخاب سوژه‌هاست. در واقع ایراد اصلی را می‌توان به کارهای انتخاب شده وارد دانست. به نظرم همکارانی که متون را بررسی می‌کنند، به لحاظ جذابیت‌های نمایش باید شناخت کامل و کافی داشته باشند. من فکر می‌کنم اصل اول در موفقیت یک اثر نمایشی به لحاظ جذابیت و حفظ مخاطب همان سوژه اولیه است که مورد تأیید دوستان عزیز من قرار می‌گیرد. ما باید
ببینیم چقدر متن و قصه اولیه ملموس و قابل توجه مخاطب امروز ماست. ما باید سوژه‌هایمان را از دل جامعه بگیریم، چرا که با این فاکتور بسیار سریع مخاطب را به خودمان و اثرمان نزدیک می‌کنیم.
این کارگردان سینما و تلویزیون ادامه می‌دهد: شبکه‌های ماهواره‌ای به رغم اینکه محدودیتی ندارند و اصولاً در پرداختن به مسائل مختلف دستشان باز است، بارها دیده شده. با پرداختن به موضوعاتی ضد رفتاری و اخلاقی بنیاد خانواده‌ها را مورد هجوم قرار می‌دهند، اما سوژه‌های جذابی را انتخاب می‌کنند. در واقع جدا از مسائل ضد اخلاقی‌شان در انتخاب سوژه و قصه موفق هستند. به همین دلیل می‌توانند مخاطب را جذب کنند. در واقع احتمالاً آنها توانسته‌اند به نوعی خواسته‌ها و مشکلات افراد جامعه‌شان را در کارشان ببینند و تماشاگر را به سرعت درگیر کنند. در کشور ما که حکومت اسلامی در آن
با یک فرهنگ غنی دینی، اخلاقی و اعتقادی حاکم است، باید سعی شود که آموزه‌های دینی نیز به شکل غیرمستقیم آموزش داده شود و مسائل انسانی که به نوعی برگرفته از دین ماست در آثار لحاظ شود و در ساختار سریال‌ها به لحاظ بیان هنری و نمایش جای داده شود. ماه مبارک رمضان فرصت خوبی است تا ما به شکلی غیرمستقیم آموزه‌های تربیتی‌مان را نیز در دل قصه‌‌های جذاب و تماشاگرپسند به تصویر بکشیم و با یک تیر دو نشان بزنیم.
کارگردان فیلم‌های «شاخه گلی برای عروس»، «دلداده» و… می‌گوید: مردم در ماه مبارک رمضان آمادگی روحی شنیدن مسائلی را دارند که شاید در ماه‌های دیگر اینقدر آماده نباشند، پس چه خوب است که ما سوژه‌هایی را انتخاب کنیم که به نوعی مرتبط با ماه رمضان باشد، اتفاقات بسیار مهمی در این ماه عزیز رخ داده است که می‌تواند دستمایه نمایش قرار گیرد و در‌این‌باره نیز مسؤولان محترم که در جایگاه انتخاب سوژه‌ها نشسته‌اند، باید مدنظر قرار دهند. پیشنهاد من این است کارشناسان انتخاب سوژه‌ها باید از طیف‌های مختلف باشند؛ یکسری متون طنز را تصویب کنند، یکسری متون جدی، ماورایی، اخلاقی
و… را به کارشناسی بنشینند. صلح‌میرزایی درخصوص حضور کارگردانان ثابت تلویزیون در ساخت آثار مناسبتی به خصوص ماه رمضان نیز می‌گوید: به نظر من حضور تیم ثابت در ساخت آثار مناسبتی اشتباه است، ما با حضور افراد ثابت مشکلی نداریم، اما باید اجازه داد تا تفکرهای مختلف با نگاه و ایده‌های مختلف نیز وارد گود شوند. شک نکنید از ریشه‌های مختلف می‌توانند با ورود به عرصه سیما با نظرات بکر و درست خودشان مخاطب را که به دنبال شنیدن حرف نو است. برای رسانه حفظ کنند. ما باید فرصت بدهیم بقیه هم بیایند و خودشان را محک بزنند. شاید تزریق نگاه نو و جدید بتواند ما را از ورطه تکرار نجات بدهد
و تماشاگر ایرانی را به خود جذب کند. من به شما با قدرت می‌گویم مردم ایران و خانواده‌های اصیل ایرانی بسیار اخلاق‌مدار و معتقد به مبانی دینی‌شان هستند، پس اگر تولیدات ما قوی و غنی و برگرفته از آموزه‌های درست با حفظ و رعایت جذابیت‌های نمایش باشد هرگز به سمت آثار سخیف شبکه‌های ماهواره‌ای کشیده نخواهند شد.
بهمن گودرزی: بی‌مایه فطیر است!
بهمن گودرزی که سینما و تلویزیون را با دستیاری و برنامه‌ریزی و مدیریت تولید آغاز کرده تا به کارگردانی فیلم‌هایی چون «شیش و بش» برسد، در‌این‌باره می‌گوید: یکی از بهترین کنداکتورهای تلویزیون ما که مخاطب بسیاری دارد، شب‌های ماه مبارک رمضان است، این کنداکتور دارای این ویژگی است که اگر تو سریال خوب و با کیفیتی کار کرده باشی در این زمان مشخص به طور حتم دیده می‌شود. جالب اینکه به واسطه این کنداکتور پرمخاطب خیلی ها راغب به همکاری هستند از کارگردان گرفته تا بازیگران و… به خاطر اینکه این اطمینان برای‌شان وجود دارد که زحمتشان به بار خواهد نشست و قطع به یقین مخاطب
خودش را خواهد داشت. متأسفانه به رغم این مسئله ما در چند سال اخیر شاهد افت آثار در ماه مبارک رمضان هستیم.
فکر می‌کنم مناسبت‌هایی مثل ماه مبارک رمضان یا عید نوروز و از این دست زمان‌هایی نیست که کسی یادش برود یا در تقویم نباشد، پس چرا تصمیم‌گیرندگان تلویزیون پس از پایان هر مناسبت فایلی را برای سال آینده باز نمی‌کنند؟ واقعاً چرا؟ چرا ما خیلی زود به این فکر نمی‌افتیم که تهیه‌کننده، کارگردان و فیلمنامه مورد نظر این مناسبت‌ها را مشخص کنیم؟ چرا همیشه باید کار را به دقیقه ۹۰ بکشانیم؟ وقتی اکثر فیلمنامه‌ها در دقیقه ۹۰ و همزمان با تصویربرداری نوشته می‌شود، چه توقعی می‌توان داشت از فیلمنامه‌ای که فرصت نگارش به آن داده نشده است. شما و گروه سر صحنه هستید و در انتظار
فیلمنامه، مشخص است که در این شرایط کار دچار افت می‌شود. فکر می‌کنم زمانیکه در اختیار گروه قرار نمی‌گیرد، از چند سو تعیین کننده و در کیفیت تأثیرگذار و لطمه زننده است. افت، به لحاظ فیلمنامه، کارگردانی و دقت در کار و….
کارگردان سریال تلویزیونی «ششمین نفر» ادامه می‌دهد عامل دیگری که تلویزیون در این چند وقت به شدت با آن دست به گریبان بوده بودجه است، می‌گویند تلویزیون پول ندارد و بدون شک بی‌مایه فطیر است، این دو مسئله در افت کیفی آثار سیما تأثیرگذار است. وقتی پول نباشد تلویزیون می‌گوید آن تهیه‌کننده‌ای بیاید که خودش می‌تواند بخشی از سرمایه را بگذارد و تأمین کند، یعنی خودش خرج کند و دیرتر بگیرد. وقتی آن وضع ایجاد می‌شود، در این شرایط سرمایه‌گذار حرف اول را می‌زند و عملا حساسیت و نظارت تلویزیون کمتر می‌شود، چون آقا خودش پول را آورده و خودش حرف اول و آخر را می‌زند و حتماً
می‌خواهد با هزینه پایین‌تری کار را پیش ببرد. در نتیجه به سراغ عواملی می‌رود که کیفیت کارشان خیلی بالا نیست. هم این مسائل را که کنار هم بچینید، کم کم متوجه خواهید شد که چه عواملی در افت یک اثر تلویزیونی مؤثر است.
این کارگردان جوان درخصوص کارگردان‌های ثابت اکثر آثار مناسبتی به خصوص ماه مبارک رمضان نیز می‌گوید: قطعاً حضور فکر‌های جدید خیلی بهتر است یک تیم می‌آید سریال ماورایی می‌سازد یکسال جذاب است، سال دوم را هم می‌شود تحمل کرد، ولی سال سوم واقعاً غیرقابل تحمل است درخصوص ژانرهای دیگر هم همینطور، شما شک نکنید سال دوم و سوم یک تیم تکراری در یک ژانر تکراری تهی می‌شوند از یک اندیشه نو و بکر، به همین دلیل شما می‌بینید که هر سال رو به افول هستیم. این همه نیروی جدید و جوان و با استعداد و خلاقیت پشت خط می‌مانند دوباره مدیر ما می‌رود به سراغ کارگردانی که واقعاً حرف‌هایش را
قبلاً زده، خب هر صنفی، شغلی بازنشستگی دارد، خب آن انگیزه ابتدایی دیگر در یک کارگردان چندین سال کار کرده وجود ندارد.
به خدا هستند. جوان‌ترهایی که منتظر حضور هستند تا هم خودش آنرا ثابت کنند و هم حرف‌های جدید بزنند. نمی‌دانم شاید این به آن علت است که عواملی تصمیم‌گیرنده هستند که ما از آنها با خبر نیستیم. شما نگاه کنید تلویزیون ما با ۴ هزار کارمند و این همه شبکه چقدر تماشاگر دارد و تلویزیونی مثل شبکه «جم» چقدر مخاطب دارد! گاهی واقعاً وقتی اطراف خودم یا دوستانم می‌بینم تا این حد آثار این شبکه‌ها مورد توجه است، ناراحت و شاکی می‌شوم. به هر حال آدم به کارش و محل کارش یک تعصبی دارد و سخت است برایش وقتیکه می‌بیند ملت از ساعت ۷ شب تا ۱۲ می‌نشینند پای شبکه «جم» و … سریال می‌بینند، این
مسئله فراگیر است و شنیده‌ام که در شهرستان‌ها کار به مراتب خراب‌تر است و مخاطبان این شبکه‌ها به مراتب بیشتر است، مثل اینکه یک تیم گل کوچک محلی برود بزرگسالان برزیل را ببرد! این اتفاق در مقایسه شبکه‌ای مثل «جم» و تلویزیون ما در حال رخ دادن است. آدم متأثر می‌شود و از آنجا که ما تصمیم‌گیرنده نیستیم فقط تأسف می‌خوریم.
حسین سلطان محمدی: جای سریال‌های ماورایی خالی است
این منتقد سینما و تلویزیون درباره کم و کیف آثار مناسبتی ماه مبارک رمضان در سال‌های اخیر به «بانی فیلم» می‌گوید: همانطور که شما می‌دانید شروع سریال‌های ماه مبارک رمضان به شدت طوفانی بود و آنچنان طوفانی به پا کرد که سایر عرصه‌های اجتماعی مردم در ماه مبارک رمضان تحت الشعاع قرار گرفت و به طور طبیعی واکنش‌هایی را به ویژه از سوی محافل مذهبی در برداشت و این مسئله باعثشد تا مسؤولان تلویزیون در سال‌های بعد بر آن شوند که کمی تغییرات را در کنداکتورشان ایجاد کنند. امسال هم با توجه به اطلاعات منتشر شده مشخص است که تعادل رعایت شده یعنی هم برنامه جدی داریم و هم بحث‌های
طنز و شیرین که بتواند به ماه مبارک مهمانی خدا لطافت بیشتری ببخشد، البته باید بگویم با توجه به زمان اذان کماکان آثار در رقابت جدی با مراسم‌های مذهبی در مساجد و بوستان‌ها تهران هستند.
سلطان محمدی درخصوص کیفیت آثار ادامه می‌دهد به نظرم کیفیت کارها در دو - سه سال اخیر نزول داشته است، تلویزیون زمان‌هایی آمد و مسائلی را مطرح کرد که به زعم خیلی‌ها خوب نبود(بحث‌های متافیزیک، روح، ضمیر انسان و…) در حالیکه ما در آموزه‌های اسلامی و هر دینی داریم که قدرتی ماورایی وجود دارد. این را هر فرقه و آئینی قبول دارد و سعی می‌کند در شرایط خاص مددی از آن بجوید. به نظر من چقدر خوب است که ما برخی از این مسائل را در ساختار تصویری خودمان بیازماییم همچنان که سال‌های قبل چنین اتفاقی رخ داد و ما شاهد تجسم نفس اماره و شیاطین و… بودیم تا چند سال پیش که اتفاق خوبی بود و ما
را در ماه مبارک رمضان به شدت درگیر خود می‌کرد تا اینکه بحث‌های بی‌ربط رسانه‌ای که فلان سریال باعثشده بچه من خودش را کشته است و … که به نظر من صد در صد کذب هم بود باعثشد این آثار تحت شعاع قرار بگیرد. من قبول ندارم که مخاطب ما منفعل است و تا این حد تحت تأثیر اینگونه آثار قرار می‌گیرد، مخاطب ما امروز به انواع و اقسام رسانه دسترسی دارد آیا در مقابل آن منفعل عمل می‌کند؟ به نظر من تلویزیون نباید به این راحتی از آن فضای درست تأثیرگذار فاصله می‌گرفت و بهتر بود در مناسبت‌هایی مثل ماه مبارک رمضان همچنان موضوعاتی از این دست را که با اعتقادات مخاطب مرتبط است در رأس
برنامه‌های خود داشته باشد، بحث‌های ماورایی مذهبی که مخاطب را به موضوعات متعالی و خدایی نزدیک می‌کند، چه اشکالی دارد که ما سریال‌هایمان را به موضوعات جدی‌تر اختصاص بدهیم. اصلاً سریال را در شبکه چهار پخش کنید، کارشناس هم بیاید و راجع به فضای کار بحثکند! لزوماً که نباید تمام سهم تلویزیون به دوستانی مثل آقای آقاخانی، آقای رضویان و… برسد بخشی از سهم مال آنهاست.
اما اين منتقد تلويزيوني درخصوص حضور ثابت برخي تهيهكنندگان و كارگردانان در توليد آثار مناسبتي نظري متفاوت دارد: به نظرم حضور كارگردانان ثابت در آثار مناسبتي ايرادي ندارد افرادي كه كارنامه مشخص دارند و تواناييشان را قبلاً نشان دادهاند حتماً ميتوانند مؤثر واقع شوند. به هر حال سريال ماه مبارك رمضان و خود تلويزيون عرصه كارآموزي نيست و قرار نيست ما اجازه بدهيم افراد مختلف بيايند و مثل دانشگاه اتود بزنند و نمره بگيرند. دوستاني كه تجربه اين يك ماه فعال و به شدت درگيرانه را دارند، بهتر است دوباره به كار گرفته شوند، چون برخلاف يازده ماه ديگر مخاطب در اين ماه تمركز
بسياري روي تلويزيون و سريالها دارد. پس چه بهتر كه آدمهاي خبره و كار كرده بيايند. سعيد آقاخاني كاربلد بايد كار بسازد، سيروس مقدم همينطور، لطيفي كار كرده بايد بسازد، ما بايد از اين توان حرفهاي در تلويزيون به شدت استفاده كنيم. دوستان ديگر هم در يازده ماه ديگر توانايي خودشان را اثبات كنند و بعد وارد گود بشوند.
