مرور اخبار مهم حوزه رسانه را در هفته‌ای که گذشت با نگاهی به اظهارات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آئین اختتامیه هشتمین جشنواره رسانه‌های دیجیتال آغاز می‌کنیم. علی جنتی در این مراسم، یکی از عوامل اصلی پیروزی برخی نامزدهای انتخابات ۷ اسفند را در هر دو مجلس، بهره‌گیری از فضای مجازی، رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی دانست و گفت: کسانی که بیشتر از این فضا استفاده کردند، بهره بیشتری بردند و این نشان از اهمیت فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در عصر حاضر است.
وی با اشاره به دستاودهایی که این فناوری‌ها داشته‌اند، تغییرات عظیمی را نیز که در حوزه فرهنگ صورت گرفته است، مورد تاکید قرار داد و افزود: به همان اندازه که از این دستاوردها بهره می‌گیریم، باید مراقب آسیب‌های این حوزه هم باشیم. ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رسالتمان صیانت از فرهنگ کشور است. معتقدیم اگرچه در حوزه‌های مختلف مثل کتاب و مطبوعات بهتر است آزادی داده شود تا افراد حرف خودشان را بزنند، اما این، افسارگسیخته نیست و هر کسی نمی‌تواند هر چیزی را که خواست منتشر کند.
۲ سال پیش از من انتقاد می‌کردند که چرا «فیس بوک» دارم!
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در عین حال با دفاع از سیاست دولت در زمینه اطلاع رسانی در ایام انتخابات گفت: شما در روز انتخابات مشاهده کردید که دولت به هیچ وجه هیچ گونه محدودیتی برای نقل و انتقال پیام‌ها و پیامک‌ها از طریق اپراتورها و شبکه‌های اجتماعی، ایجاد نکرد و من فکر می‌کنم امنیتی که در این انتخابات حاضر شد، به خاطر این بود که افراد در این فضا توانسته حرف‌های خودشان را آزادانه بزنند.
جنتی یادآور شد: ۲.۵ سال پیش وقتی یک خبرنگار از من پرسید که نظر شما درباره استفاده از فیس بوک چیست، من گفتم فیسبوک هم منافعی دارد هم مضراتی ولی خودم من ۴-۵ سال است که از این ابزار استفاده می‌کنم و اتفاقات دوستان زیادی در دنیا مخصوصا کشورهای عربی و آفریقایی دارم که از این طریق اطلاعاتی به آنها می‌دهم و از آنها اطلاعاتی می‌گیرم. اتفاقا رسانه‌های زیادی در همان دوره اظهار شگفتی و انتقاد می‌کردند که «عجب! وزیر ارشاد هم از فیسبوک استفاده می‌کند» ولی مدتی بعد خود آنها هم پی بردند که می‌توانند از این ابزار برای امورات خودشان استفاده کنند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین تاکید کرد: در همین مدت تلاش‌های زیادی صورت گرفت که شبکه‌های اجتماعی را ببندند ولی وزرای عضو کمیته تعیین محتوای مصادیق مجرمانه، مقاومت زیادی کردند که این شبکه‌های اجتماعی فیلتر نشود و به جای آن یک فیلترینگ هوشمند اعمال شود. ما باید واقعیت‌ها را بپذیریم. نمی‌شود در برابر فناوری‌ای دیجیتال ایستاد. ما نه تنها نباید این کار را بکنیم بلکه باید آنها را هم ببنیم و بپذیریم که این ابزار می‌تواند عاملی در گسترش فرهنگ باشد البته باید مراقب باشیم که حداکثر استفاده از رسانه‌های دیجیتال در جهت آموزش باشد.
برنامه ارشاد برای اعزام خبرنگاران به کشورهای دیگر
اما بشنوید از برنامه ریزی وزارت ارشاد برای اعزام خبرنگاران به کشورهای خارجی. آنگونه که مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی این وزارتخانه گفته، هدف از این اقدام استفاده از ظرفیت رسانه های دیگر کشورها و افزایش تجربه و آگاهی در رسانه‌های داخلی است.
حسن محرابی که در آئین اختتامیه جشنواره استانی مطبوعات، خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری گلستان سخن می‌گفت، با بیان این که اطلاع رسانی فضای مجازی افزایش یافته و استقبال مردم از رسانه‌های مکتوب کم شده، از بین رفتن نشریات مکتوب را عاملی خطری برای فرهنگ کشور دانست.
وی بیان کرد: نشریات باید مانند شرکت‌های اقتصادی که خدمات پس از فروش می‌دهند در این زمینه ورود کنند تا ادامه حیات بدهند و ارتباط خود را با مخاطب افزایش دهند. رسانه‌های محلی نقش مهمی در توسعه فرهنگی منطقه خود دارند و گاهی شاهدیم تیراژ برخی نشریات محلی از رسانه‌های کشوری بیشتر می‌شود.
اما پیرو تغییرات مدیریتی که در «جام جم» صورت گرفت، مراد عنادی رئیس جدید این موسسه در خصوص آینده انتشارات سروش توضیحات تازه‌ای ارائه کرد. چندی پیش بود که با حکم محمد سرافراز، رئیس و مدیرمسئول (مدیرعامل) موسسه فرهنگی – مطبوعاتی جام جم منصوب شد. با تغییر ساختار موسسه فرهنگی – مطبوعاتی جام جم و ادغام بخش های اداری–مالی با محتوایی (تحریریه)، مراد عنادی به عنوان رییس و مدیرمسئول (مدیرعامل) این موسسه منصوب شد.
سرافراز، طراحی جدید ساختار، ارتقا و رقابت پذیری روزنامه جام جم، ضمائم و جام جم آنلاین را از مسئولیت های مدیر جدید بیان کرده و در بخش هایی از این حکم خواستار تحقق اهداف و ماموریت های زیر شده بود: طراحی نظامی کارآمد خودکفا، درآمدزا صرفه جو، چابک در راستای سیاست های کلان سازمان، ایفای نقش رسانه مکمل و بازوی مکتوب سازمان با استفاده از ظرفیت های روزنامه جام جم و انتشارات سروش در راستای ترویج سبک زندگی اسلامی _ ایرانی، پیگیری سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی و نیز قانون برنامه پنجم توسعه امور مربوط به کوچک سازی و ادغام موسسه و انتشارات سروش و تهیه و تنظیم اساس‌نامه جدید موسسه جام جم و انتشارات سروش و تهیه، تولید و انتشار کتب و مجلات کاربردی رسانه ای و غیررسانه ای متناسب با ذائقه مخاطبان و رده های مختلف سنی و برنامه ریزی برای حمایت از صدور محصولات فرهنگی و هنری موسسه جام جم و انتشارات سروش، حفظ و ارتقای مزیت رقابتی _ اجتماعی موسسه و انتشارات.
البته این تغییر، تغییرات دیگری را هم به دنبال داشت و موجب شد مدیرعامل انتشارات سروش طی نامه‌ای به رییس سازمان صدا و سیما از این سمت، استعفا دهد. در خبری که از سوی روابط عمومی انتشارات سروش به رسانه‌ها اعلام شد، آمده بود: مهدی فضائلی مدیرعامل انتشارات سروش در نامه‌ای خطاب به محمد سرافراز، از مدیرعاملی انتشارات سروش استعفا داد.
فضائلی در این نامه با ذکر دلائلی استعفای رسمی خود را از مدیرعاملی این انتشارات اعلام و به قریب به شش سال فعالیت خود در یکی از موسسات مطبوعاتی و انتشاراتی کشور پایان داد. او اردیبهشت ماه ۱۳۸۹ به عنوان مدیرعامل انتشارات دولتی سروش وابسته به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران منصوب و در دوره فعالیت ۶ ساله خود در این موسسه اقدام به انتشار تعداد زیادی عنوان کتاب چاپ اول کرد که برخی از آن ها جوایزی از جمله جایزه کتاب سال را به دست آوردند.
تجدید و احیای حدود ۷۰۰ عنوان از آثار پیشین انتشارات سروش، افزایش کمی و کیفی آثار حوزه کودک و نوجوان، بازسازی و احیای ساختمان خیابان انقلاب اسلامی و فروشگاه بزرگ انتشارات سروش در این خیابان، تعامل بهتر با صاحبان آثار و انتشار مستقل مجله سروش خردسالان از جمله فعالیت های فضائلی در انتشارات سروش هستند.
حال با گذشت چند روز از این تغییرات و در حالی که نه مدیرعامل مستعفی سروش و نه رئیس جدید جام جم، وارد اظهار نظر در این خصوص نشده بودند، مراد عنادی بالاخره سکوت خود را شکست و درباره ادغام انتشارات سروش و روزنامه جام‌جم گفت: برند سروش، منحل نمی‌شود بلکه ذیل یک عنوان و در کنار روزنامه جام‌جم حفظ می‌شود.
مراد عنادییادآور شد: بحث یکپارچه‌سازی بازوهای مکتوب رسانه ملی یعنی روزنامه جام‌جم و انتشارات سروش از مدت‌ها پیش یعنی از سال ۸۸ مطرح بوده است. حتی در مصوبه کمیته سازماندهی شرکت‌های سازمان صدا و سیما این مساله مطرح بوده که سروش و جام‌جم ادغام شوند. این تصمیم در سنوات گذشته عملی نشد ولی اخیرا با توجه به سیاست چابک سازی سازمان قرار شد این اتفاق بیافتد.
پاسخ عنادی به نگرانی‌ها از منحل شدن یک انتشاراتی وابسته به رسانه ملی
وی یکی از دلایل عمده این تصمیم را یکپارچه سازی و پرهیز ار موازی کاری دانست و افزود: موسسه جام جم خود دارای یک معاونت فرهنگی بود و کتاب چاپ می‌کرد. از طرف دیگر انتشارات سروش نیز به چاپ کتاب مبادرت داشته و دارد. در چنین شرایطی طبیعی است که سازمان صدا و سیما سعی در یکی کردن نهادهای منتشر کننده و یکپارچه سازی رسانه‌های مکتوب خودداشته باشد.
عنادی افزود: در این میان، در برخی رسانه‌ها چنین مطرح شد که انتشارات سروش منحل خواهد شد. در حالی که چنین چیزی صحت ندارد چراکه برند سروش، حفظ خواهد شد و در کنار روزنامه جام جم. یعنی هر دو نهاد، اسم خودشان را خواهند داشت و سروش با جام جم هماهنگ خواهد شد و مدیرعامل خودش را هم خواهد داشت اما مدیرعامل سروش، از طریق رئیس موسسه جام جم انتخاب خواهد شد.
مدیرمسئول روزنامه جام‌جم در ادامه گفت: این کار بیشتر در جهت تعدیل ساختاری و هماهنگی در تولید آثار مکتوب، صرفه جویی و جلوگیری از موازی کاری در سازمان انجام می‌شود. همان طور که اشاره کردم، تصمیم این کار از سال ۸۸ گرفته شده بود اما عملیاتی شدنش به امسال موکول شد.
عنادی در پاسخ به این سوال که بعد از این ادغام، تکلیف فروشگاه‌های ترنجستان سروش چه می‌شود، گفت: سروش یک برند معتبر است که سال‌هاست برای خود فروشگاه و چاپخانه دارد. این فروشگاه‌ها و چاپخانه جزو اموال سروش هستند و تحت همین نام هم حفظ خواهند شد. قرار نیست اتفاق خاصی بیافتد.
این مدیر فرهنگی در ادامه این گفتگو گفت: درباره فروشگاه‌های ترنجستان سروش، با رعایت مصالح و منافع رسانه ملی تصمیم گیری خواهد شد. باید به این نکته هم اشاره کنم که فلسفه وجودی نهادهایی مانند انتشارات سروش برای سازمانی مانند صدا و سیما در این بوده که باری از دوش سازمان بردارند و نه اینکه از سازمان یارانه بگیرند.
عنادی تأکید کرد: در حال حاضر هم که سازمان صدا و سیما مشکلات مالی دارد، توقع دارد سروش درآمدزا باشد. بنابراین باید تمهیداتی اندیشیده شود و از طرفی باید برای ۵ میلیارد تومان کتابی که در انبارهای سروش هستند باید بازاریابی شود تا به فروش برسند. در بین این کتاب‌ها، آثار بسیار نفیس و ارزنده ای هم وجود دارند که بایستی به فروش برسد.
وی در پاسخ به سوال دیگر درباره پیامدهایی چون تعدیل نیرو در پی این ادغام درون سازمانی گفت: در این زمینه کمیته‌ای تشکیل خواهد شد که فرایندهای حقوقی و اشتغالی نیروها در آن لحاظ و بررسی می‌شود. ما سعی خواهیم کرد حقوق همه کارکنان را رعایت کنیم. برخورد ما، برخورد حذفی نخواهد بود بلکه با یک فرمول و سیاست گذاری جدید، جایگاه سروش را حفظ خواهیم کرد.
