صنعت چرم ایران حالش خوب نیست!

این روزها، اگر سری به شرکت ها و کارخانه های کشور بزنید متوجه خواهید شد که وضعیت صنعت کشور، چندان هم خوب نیست. یکی از این صنایع، صنعت چرم ایران است که طی دو دهه اخیر با چالش های جدی روبه رو شده است! چالش هایی که عمدتأ ناشی از رقابت نابرابر با محصولات وارداتی، کمبود سرمایه گذاری، فرسودگی ماشین آلات و نظایر آن می باشد.

حال سوال اصلی اینجاست که اصلا صنعت چرم در ایران از چه سال آغاز به کار کرده است؟

اولین کارخانه چرم سازی ایران در سال 1308 شمسی در شهر تبریز بنا شد و پس از آن در شهرهاى همدان، تهران، اصفهان و برخی شهرهای دیگر نیز شاهد تاسیس کارخانه هایى چرم سازى شدیم؛ به طوری که در سال 1337 تعداد 22 کارخانه در ایران فعالیت می کردند.

از ســال 1362 نیز در اطراف شهرهایی که از قدیم در تولید چرم فعال بودند، مانند تهران، تبریز و مشهد، شهرک هاى صنعتی تولید این کالا راه اندازی شد و نام چرم شهر را بر این شهرک ها نهادند.

با تمامى این اوصاف ضرورت ایجاد انجمنى با همکارى کارآفرینان این صنعت قدیمى و بزرگ از سال هاى دور براى صاحبان این صنعت مشهود بود، به طورى که چرم سازان مناطق مختلف کشور مثل تهران، تبریز، مشهد، همدان و غیره هر یک نسبت به تشکیل تشکلى مستقل با نام هاى شورا، اتحادیه، سندیکا و نظایر آن اقدام نمودند.

پس از آن با بحرانى که در اواخر دهه 70 شمسى در صنایع چرم ایران به وجود آمد دست اندرکاران این صنعت را واداشت تا تشکیلاتى فراگیر که بتواند چرمسازان تمام کشور را پوشش دهد تأسیس نمایند که هم به عنوان نماینده و سخنگوى چرمسازان کشور با مسئولان دولتى و نهادهاى مملکت در رده هاى مختلف و همچنین با صنعتگران و صاحب نظران و چرمسازان تمامى کشورهاى جهان به منظور حفظ مصالح این صنعت و منافع کارآفرینان و صاحبان اصلى این صنعت ارتباط مستقیم برقرار نماید.

لذا پس از مدت ها پیگیرى موثر و منظم و متعدد توسط زنده یاد حاج غلامحسین صالحى دبیر اسبق انجمن صنایع چرم ایران مقدمات این امر که ثمره فعالیت چندین ساله اتحادیه، سندیکا و شوراى چرمسازان تهران، مشهد و تبریز بوده اولین جلسه مجمع عمومى مؤسسین در تاریخ 18/8/1378 در اتاق بازرگانى و صنایع و معادن تهران برگزار گردید و اساسنامه انجمن که مفاد آن نیز با همفکرى صاحب نظران و رعایت کامل مفاد آئین نامه اجرائى تشکیل این قبیل سازمان ها تهیه شده بود به تصویب قاطع رسید و بدین ترتیب انجمن صنفى کارفرمایان صنایع چرم ایران تأسیس و فعالیت هاى رسمى و قانونى خود را آغاز کرد.

آری، همانطور که در مطالب بالا به آن اشاره شد، صنعت چرم در ایران از سابقه ای دیرینه برخوردار است و اگر صنعت چرم امروز مورد بی توجهی متولیان این صنعت قرار گرفته است نهایت بی مهری این مسئولان را می رساند، چرا که روزی همین صنعت گران بها، با زحمت و عرق جبین هزاران نفر در ایران به بار نشسته است.

مصائب صنعت چرم کشور

معادل 80 درصد مواد اولیه مورد نیاز چرم سازی ها پوست خام است و این در حالی است که کارخانه های چرم سازی در تهیه آن با مشکلات متعددی مواجه هستند. بدین معنی که تمام مسایل موجود در دامپروری اعم از واردات گوشت و خشکسالی در نهایت به صنعت چرم سازی بازمی گردد و این صنعت را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

مسایل ناشی از پرورش و نگهداری سنتی دام، گسترش امراض دامی و پوستی، روشهای سنتی استحصال پوست، بی توجهی به نگهداری و حمل و نقل صحیح پوست و فقر شدید تکنولوژی از جمله مشکلات صنعت چرم کشور است.

کشتار سنتی دام به علت ضایعات بالا، کیفیت پوست و چرم ایرانی را تا حد زیادی کاهش داده و موجب کاهش توان رقابت پذیری تولیدات این صنعت در مقایسه با انواع محصولات مشابه سایر کشورها شده است.

با توجه به این امر حساسیت کاری در جمع آوری پوست دام ها باید بسیار زیاد باشد زیرا در صورت کوچک ترین خراش، پوست دام قابل استفاده نیست و در کشتار سنتی نیز به دلیل عدم دقت کافی در کشتار، اغلب پوست های به دست آمده خراش برداشته و به هدر می رود.

مسایلی مانند افزایش قیمت به دلیل گران شدن برخی از مواد اولیه از جمله پوست خام و کمبود برخی دیگر از این مواد مانند زاج، مازوج و همچنین بالا رفتن حقوق کارگران، مالیات، عوارض و بیمه منجر به افزایش هزینه های تولید در این بخش شده است.

از طرفی فرسوده بودن ماشین آلات چرم سازی، نبود تسهیلات مناسب برای نوسازی و تکمیل خطوط تولید، کمبود نقدینگی و مشکلات فراوان مالی واحدها، فقدان حمایت جدی از صادرات، قاچاق و واردات کالاهای مشابه از دیگر نارسایی ها است که نیاز به توجه بیشتر مسئولان ذیربط دارد زیرا وجود این موانع، مانع از تولید چرم با کیفیت شده و می شود. البته نبود نمایندگی شرکت های خارجی در کشور، جهت ار ایه تکنولوژی و تکنیک های نوین مورد نیاز این بخش نیز باعث شده که صنعت چرم سازی رشد مطلوبی نداشته باشد.

صنعت چرم ایران طی 20 سال گذشته به طور عمده توسط شرکت های دولتی اداره می شد و هیچیک از فعالان بخش خصوصی در این صنعت سرمایه گذاری نکرده بود. بنابراین صنعت چرم در این سال ها در بهره گیری از تکنولوژی پیشرفته و به روز محروم مانده و پس از واگذاری کارخانه های چرم سازی به بخش خصوصی که حدود هشت سال پیش انجام شد، چرم سازان با مشکلات متعددی مواجه شده اند.

در حال حاضر صنعت چرم ایران به دلیل عدم تجهیز به تکنولوژی روز و عقب افتادگی از رقبای خود در خارج نمی تواند در بازارهای خارجی حضور مناسبی داشتبه باشد و این در حالی است که در بازارهای داخلی نیز به دلیل عدم رشد کافی در زمینه کیفیت، مدل و تنوع تولید، با مشکلات عدیده ای مواجه است.

در همین راستا، علی حسن‌زاده دلیر در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به اینکه امروز واحدهای تولیدی چرم در شرایط رکودی بدی قرار دارند، اظهار داشت: بیش از 300 کارخانه چرم در کشور وجود دارد که 70 درصد آنها کمتر از 30 درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند.

وی افزود: این میزان فعالیت برای واحدها به‌معنی تولید نیست بلکه فقط واحدهای خود را سرپا نگه داشته‌اند.

از این رو صنعت چرم کشور به قدری حالش بد است که یک تولیدکننده ایرانی هشدار داد: کاهش تولید محصولات چرمی، زمینه را برای صادرات ارزان‌قیمت پوست خام فراهم می‌کند.

لطمه قاچاق به صنعت کیف و کفش

«مرتضی لشکری» عضو جامعه مدیران و متخصصان صنعت کفش ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» بر قاچاق بی‌رویه چرم گاوی در قالب چرم گوسفندی تاکید داشته و این مشکل را برای صنایع کیف و کفش کشور خوب ارزیابی نکرد.

لذا طبیعی است، زمانی که تولید محصولات چرمی همچون کیف و کفش و... کاهش پیدا کند، برخی ها به صادرات ارزان قیمت و در نهایت قاچاق پوست خام روی می آورند که این نه تنها به نفع این صنعت و در کل اقتصاد کشور نمی باشد بلکه می تواند یک تنه اقتصاد کشور را با مشکل مواجه کند.

چرا که خارجی ها هم از این فرصت پیش آمده به نحو احسن استفاده کرده و پوست خام را ارزان می خرند و کیف و پالتوی گران تحویل می دهند! که این نقطه مقابل و خط بطلانی بر تولید داخلی و افزایش وابستگی روزافزون به غرب است.

بنابراین برای جلوگیری از رونق این گونه از صادرات، لازم است که از مسئولان امر از صادرات تولیدات چرمی حمایت کنند، چرا که حداقل با این کار، سود حاصله از این تولیدات در جیب تولیدکنندگان داخلی می رود، نه خارجی! و هم اینکه موجب رونق این صنعت و مهم تر از همه تولید داخلی و در نهایت اشتغالزایی در کشور می گردد.

حمایت از صادرات تولیدات چرمی

قائم مقام مدیرعامل شرکت مارال‌چرم گفت: تولیدکنندگان محصولات چرمی اعتقاد دارند مصرف‌کننده داخلی، قدرت لازم را برای خرید محصولات چرمی ندارد و دولت باید با حمایت از فعالان این صنعت، زمینه را برای افزایش تولید و صادرات فراهم کند.

وی افزود: در حال حاضر یک کیف چرمی در اروپا به طور متوسط 500 دلار قیمت دارد؛ یعنی حدود 2 میلیون تومان، درحالی‌که همین کیف در بازار ایران حدود 600 هزار تومان فروخته می‌شود. با توجه به این‌که پوست خام به‌عنوان ماده اولیه تولید چرم و محصولات چرمی در ایران به وفور وجود دارد، اگر دولت از تولیدکنندگان داخلی حمایت کند و آن‌ها را به سمت بازارهای خارجی سوق دهد، فعالان صنعت چرم، به جای صادرات پوست خام، محصولات چرمی صادر می‌کنند و ارز بیشتری وارد کشور می‌کنند.

به هر تقدیر، امیدواریم در سالی که به نام "اقتصادمقاومتی، اقدام و عمل" از سوی رهبر معظم انقلاب، مزین شده است، متولیان و مسئولان امر توجه بیشتری به صنایع و تولید داخلی داشته باشند و اجازه ندهند که تولیدکنندگان خارجی از ظرفیت های موجود در ایران به نفع خود استفاده کنند.