- آیا مقصود از «اعلم» در بحثولایت فقیه، همان اعلمِ در مرجعیّت است؟
پاسخ: حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام در نهج البلاغه می فرماید: ای مردم! بدانید که سزاوارترین مردم به امر حکومت و ولایت، کسی است که قوی تر باشد در این کار و آگاه تر به امر خداوند. فقیه اعلم، بر دیگر فقیهان مقدم است و اوست که از سوی امامان معصوم علیهم السّلام برای ولایت و حکومت منصوب شده است.
مقصود از «اعلم» در اینجا، تنها اعلم در احکام فقهی نیست، بلکه مقصود «اعلم بهذا الامر» است. اعلم بهذا الامر یعنی کسی که علاوه بر داشتن فقاهت و عدالت و تقوا، مدیر و مدبرتر باشد و به اوضاع کشور و جهان آگاهی کامل داشته باشد، دشمنان اسلام و طرفندهای آنان را بشناسد و به وقت مناسب بتواند تصمیم گیری لازم را داشته باشد.
کسی که مدرس خوب یا منصف و مؤلف توانایی است ولی از سیاست آگاهی ندارد و اعلم در کشورداری نیست، اگر چه در فقه عبادی و معاملی اعلم نیز باشد، نمی تواند رهبری نظام اسلامی را به دست بگیرد؛ زیرا اعلم در فقه است نه اعلم بهذا الامر. اگر چنین فقیهی رهبر بشود، اگر چه اعلم و اتقی باشد، ممکن است بیگانگان تهاجم کنند و او از نتواند از میهن اسلامی دفاع کند.
در صورت تزاحم بین اوصاف رهبری، اگر کسی سیاستمدار کامل اسلامی بود و در این جهت از دیگر فقیهان اعلم بود، بر آنان تقدم دارد؛ زیرا اساس حکومت اسلامی همان فقیه سیاسی و هوش سیاستمداری است.
منبع: ولایت فقیه، ص۳۹۳-۳۹۴.
