به گزارش افکازنیوز، خوسازی یعنی انسان سرمایه های وجودی و نیروها و استعدادهای درونی خویش را باز شناسد و آن را در مسیر درست قرار بدهد و استعدادهای خویش را به فعلیت آورده و به جا از آن استفاده نماید و تمایلات خویش را تعدیل کرده و صفات انسانی را در وجودش پرورش دهد و با دستیابی به کمالات انسانی و آراسته شدن به محاسن و مکارم اخلاقی انسانیت را در خویش متجلی سازد. به عبارت دیگر می توان گفت خودسازی عبارت است از پالایش روح از اخلاق زشت و آراستن آن به خوبی ها و مسلح شدن به کمالات اخلاقی و کرامت های انسانی.

خودسازی به عنوان یک فریضه عقلی در همه ادوار زندگی واجب است و در هیچ لحظه ای از عمر نباید آن را ترک گفت، اما دوران نوجوانی و جوانی بهترین دوران خودسازی و کمال برای انسان است، زیرا در این سنین هنوز شخصیت انسان شکل ثابتی به خود نگرفته و صفات زشت در روح انسان نفوذ پیدا نکرده است، لذا می توان با زحمت کمتری آنها را از بین برد و در جهت تزکیه به موفقیت های شایانی دست یافت، حال آن که در سنین بالاتر که شخص، مدت زمان بیشتری با این صفات و عادات مانوس بوده و بر طبق آنها عمل کرده است بر شدت و عمق این صفات افزوده شده و تبدیل به ملکه شده اند، لذا رهایی از آنها کار چندان آسانی نیست.

امام خمینی(ره) به مناسبت های گوناگون به جوانان توصیه می فرمودند که در جوانی به خودسازی بپردازند. در اینجا به سه نمونه از سخنان امام(ره) اشاره می نماییم:

- به قدر میسور در رفع حجب و شکستن اقفال برای رسیدن به آب زلال و سرچشمه نور کوشش کنید، تا جوان هستید کوشش کنید در تهذیب نفس، زیرا هزاران جوان موفق می شوند و یک پیر موفق نمی شود، قید و بندها و اقفال شیطانی اگر درجوانی از آنها غفلت شود هر روز که از عمر بگذرد ریشه دارتر و قوی تر می شوند.

- از مکائد بزرگ شیطان و نفس خطرناک تر این است که به انسان وعده اصلاح در آخر عمر و زمان پیری می دهد و تهذیب و توبه الی الله را به تعویق می اندازد برای زمانی که درخت فساد در وجود انسان قوی شده و اراده و قیام به خودسازی ضعیف بلکه مرده است.

- تا نیروی جوانی دارید می توانید هواهای نفسانی و خواسته های حیوانی را از خود دور سازید، ولی اگر در جوانی به فکر اصلاح و ساختن خود نباشید دیگر در پیری کاراز کار گذشته است تا جوان هستید کاری کنید. قلب جوان لطیف و ملکوتی است و انگیزه های فساد در آن ضعیف است، لیکن هر چه سن بالا رود ریشه گناه در قلب قوی تر و محکم ترمی گردد تا جایی که کندن آن از دل ممکن نیست.

دوراه کلی برای خود سازی وجود دارد؛ راه پیشگیری و راه پاکسازی

- راه پیشگیری و جلوگیری از نفوذ رذائل اخلاقی سهل ترین راه تهذیب نفس است. در آن هنگام که انسان به گناهان و رذائل اخلاقی آلوده نشده از صفا و نورانیت فطری برخوردار است و برای انجام کارهای خوب و تخلق به اخلاق نیک آمادگی بیشتری دارد. در این باره حضرت علی(ع) می فرماید؛ برهوای نفس خود غلبه کن قبل از آن که نیرومند گردد، زیرا اگر هوای نفس قوی شد تو را مسخر خود می سازد و به هر طرف که خواست می کشد و در آن صورت نمی توانی در برابرش مقاومت نمایی.

در این خصوص مولوی داستان پیرمرد خار کنی را نقل می کند که او از کندن خار کوچک کوتاهی می کرد، تا این که خار بزرگ و ریشه دار شد و او در اثر پیری قدرتش کاسته شده بود و نمی توانست آن خار را بکند و به صورت شعر می گوید؛

خاربن در قوت برخواستن / خارکن در سستی و در کاستن

خار بن هر روز وهر دم سبزتر / خار کن هر روز زار و خشک تر

او جوان تر می شود تو پیرتر / زود باش و روزگار خود مبر

خار بن دان هر یکی خوی بدت / بارها در پای خار آخر زدت

صفات رذیله اخلاقی همچون خاری می ماند که اگر ریشه دار شود و انسان با آنها خو بگیرد اصلاح آن بسیار مشکل است. این راه و روشی است که ویژه انبیا است که از اول انسان را به گونه ای تربیت می کنند تا ناخود و صفات ناپسند در وجود انسان لانه نکند، حتی این مسئله قبل از تولد انسان مطرح است؛ از انتخاب همسر و توجه به غذا و لقمه حلال و پاکیزه و مراقبت های یک مادر در زمان حمل جنین باید داشته باشد و بعد از تولد نوزاد نیز مجموعه ای از مراقبت ها مطرح است تا فرزند، صالح بار بیاید. مثل غذای حلال خوردن و شیر حلال به بچه دادن. با وضو شیر دادن و فراهم کردن شرایط مناسب و سالم تربیتی، در این زمینه دستوراتی در آیات و روایات و جود دارد که اگر به کار گرفته شود یقینا فرزند، صالح خواهد شد.

- راه دوم، راه پاكسازي و درمان است. بعد از اين كه رذائل اخلاقي در وجود انسان لانه كرد، راههايي وجود دارد كه مي توان به وسيله آنها با رذائل اخلاقي مقابله نمود.