نمازی که انسان می‌خواهد قضای آن‌را به جا آورد، دو صورت دارد:
1. نماز قضا مربوط به روزهای گذشته است؛
الف. اگر تعداد نمازهای قضا بیش از یکی است، گرچه به جا آوردن آنها واجب فوری نیست، ولی نباید در انجام آنها سستی و کوتاهی کرد.[1]
ب. اگر فقط یک نماز قضا از روزهای گذشته داشته باشد، گروهی از فقها[2] می‌گویند، بنابر احتیاط مستحب و برخی[3] نیز معتقدند بنابر احتیاط واجب، ابتدا آن نماز را قضا نماید، سپس مشغول نماز آن روز شود، مگر اینکه وقت تنگ بوده[4] و در صورت به جا آوردن نماز قضا، نماز ادای همان روز نیز قضا شود.[5]
2. نماز قضا مربوط به همان روز است (چه آن نماز قضا یکی باشد یا بیشتر)؛
در این صورت، بیشتر مراجع تقلید[6] می‌گویند، مستحب است، اوّل نماز قضا را بخواند، سپس مشغول نماز ادا شود و عده‌ای[7] نیز این کار را بنابر احتیاط، واجب می‌دانند؛ مثلاً اگر نماز ظهر و عصر را نخوانده است، اول قضای آن‌را بجا آورده، سپس نماز مغرب و عشاء آن روز را بخواند.[8]
[1]. ر. ک: فاضل لنکرانی، محمد، رساله توضیح المسائل، ص 230، م 749، قم، چاپ صد و چهاردهم، 1426 ق؛ بهجت، محمد تقى، استفتائات، ج 2، ص 229، س 2349، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، اول، 1428 ق؛ موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، ج 4، ص 139، محقق و مصحح: کریمی جهرمی، علی، ثابتی همدانی، علی، نیری همدانی، علی، دار القرآن الکریم، قم، چاپ دوم، 1409ق.
[2]. آیات عظام: گلپایگانی، خویی، تبریزی، صافی، بهجت، وحید خراسانی و سیستانی.
[3]. آیات عظام: سبحانی، شبیری و مکارم شیرازی: (بنابر احتیاط واجب)؛ آیت الله مکارم: (در صورتی که قضا، مربوط به یک یا دو نماز قبل از ادا باشد).
[4]. آیت الله سیستانی: (یا اینکه وقت فضیلت نماز آن روز فوت شود).
[5]. ر. ک: امام خمینی، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل (محشّٰی - امام خمینی)، ج1، ص 754 - 755، م 1384، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق؛ سبحانی، جعفر، توضیح المسائل، ص 289، م 1082، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، چاپ سوم، 1429ق؛ وحید خراسانی، حسین، توضیح المسائل، ص 275، م 1392، قم، مدرسه امام باقر(ع)، چاپ نهم، 1428ق.
[6]. آیات عظام: امام خمینی، خویی، گلپایگانی، تبریزی، صافی، وحید خراسانی، سیستانی، بهجت، زنجانی و نوری.
[7]. آیات عظام: مکارم، فاضل، شبیری و سبحانی.
[8]. ر. ک: امام خمینی، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل (محشّٰی - امام خمینی)، ج 1، ص 754 - 757، م 1384 و 1386؛ وحید خراسانی، حسین، توضیح المسائل، ص 275، م 1392؛ سبحانی، جعفر، توضیح المسائل، ص 289، م 1082.
