به گزارشافکارخبر،کانون مربیان فوتبال ایران تحقیق جالبی در مورد عمر مربیگری در لیگ برتر ایران انجام داده است. تحقیقی که مجید جلالی رئیس این کانون نسخه‌ای از آن را به طور اختصاصی در اختیار ما قرار داد. این تحقیق را در زیر می‌خوانید:
توضیح ضروری:
این تحقیق فقط بر روی مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران متمرکز بوده و صرفاً مربیانی که در این مسابقات به عنوان سرمربی حضور داشته‌اند مدنظر محققین قرار گرفته‌اند.
مقدمه کوتاه:
از اولین دوره لیگ برتر فوتبال ایران که در تاریخ ۱۱.۸. ۱۳۸۰ آغاز شده تا پایان چهاردهمین دوره این مسابقات که در تاریخ ۲۵.۲. ۱۳۹۴ به پایان رسیده است مجموعاً صد و چهل و یک مربی(۱۰۲ مربی ایرانی و ۳۹ مربی خارجی) در لیگ برتر ایران به سرمربیگری پرداخته‌اند.
سوال یک:
کدام مربیان، تعداد بازی بیشتری را به عنوان سرمربی روی نیمکت تیم‌های لیگ برتر ایران حضور داشته‌اند؟
نام مربی / تعداد بازی
۱ - امیر قلعه نویی / ۳۴۷
۲ - مجید جلالی / ۲۶۷
۳ - غلامحسین پیروانی / ۲۶۷
۴ - محمود یاوری / ۲۳۲
۵ - منصور ابراهیم‌زاده / ۲۱۵
۶ - محمد احمدزاده / ۲۱۳
۷ - علی دایی / ۲۱۱
۸ - فرهاد کاظمی / ۲۱۱
۹ - فیروز کریمی / ۲۰۳
۱۰ - پرویز مظلومی / ۱۸۹
سوال دوم:
کدام مربیان ادوار بیشتری در لیگ برتر ایران به کار مشغول بودهاند؟
نام مربی / ادوار حضور در لیگ
امیر قلعه نویی / ۱۲ دوره
مجید جلالی / غلامحسین پیروانی / محمود یاوری / ۱۱ دوره
فیروز کریمی / فرهاد کاظمی / ۱۰ دوره
محمد احمدزاده / رسول کربکندی / محمد مایلی کهن / ۹ دوره
اکبر میثاقیان / ۸ دوره
سوال سوم:
پدیده مربیگری در فصول مختلف لیگ برتر چه کسانی بودهاند؟
توضیح ضروری:
ما برای معرفی پدیده مربیگری در هر دوره لیگ، شاخص‌های زیر را در نظر گرفته‌ایم:
۱ - پدیده لیگ از بین مربیانی انتخاب می‌شود که اولین دوره حضورشان در لیگ برتر را گذرانده باشند.
۲ - حداقل ۵ بازی به عنوان سرمربی یک تیم فعالیت کرده باشد.
۳ - دستاورد خاصی را برای باشگاهش کسب کرده باشد.
براساس این شاخص‌ها در جدولی که مشاهده می‌کنید در بعضی ادوار یک یا بیش از یک مربی به عنوان پدیده معرفی شده‌اند و در برخی دوره‌ها، هیچ مربی به عنوان پدیده نداشته‌ایم.
بدیهی است مربیانی که قبلا سابقه کار در لیگ را داشته باشند یا مربیان خارجی جز پدیده‌های لیگ محسوب نمی‌شوند.
جدول معرفی پدیده مربیگری در هر دوره
دوره / نام مربی / تعداد بازی / مجموع امتیاز / میانگین امتیاز / دستاورد ویژه
براساس شاخص‌های عنوان شده هیچ یک از مربیان شرایط پدیده بودن را احراز نکرده‌اند
مجید جلالی / ۲۶/۵۳ /(۲.۰۳) / قهرمانی با پاس
براساس شاخص‌های عنوان شده هیچ یک از مربیان شرایط پدیده بودن را احراز نکرده‌اند.
براساس شاخص‌های عنوان شده هیچ یک از مربیان شرایط پدیده بودن را احراز نکرده‌اند.
علی دایی / ۲۵/۴۵ /(۱.۸) قهرمانی با سایپا
صمد مرفاوی / ۳۰/۵۲ /(۱.۷۳)
اصغر مدیر روستا / ۸/۱۶ / ۲
افشین قطبی / ۳۴/۶۵ /(۱.۹۱) / قهرمانی با پرسپولیس
داود مهابادی / ۱۰/۱۹ /(۱.۹)
منصور ابراهیم‌زاده / ۳۴/۶۶ /(۱.۹۴)
افشین پیروانی / ۱۱/۲۱ /(۱.۹)
براساس شاخص‌های عنوان شده هیچ یک از مربیان شرایط پدیده بودن را احراز نکرده‌اند.
روند جذب مربیان
روند جذب مربیان تازه در لیگ برتر، روندی پر نوسان داشته است و شاهد روند ثابتی در این زمینه نبودیم. البته در دوره نهم به دلیل پیش آمدن بحثمنشور اخلاقی و کناره گیری خود خواسته یا اجباری تعدادی از مربیان معروف لیگ برتر، ما شاهد مربیان جدید بیشتری در دوره نهم بوده‌ایم.
سؤال چهارم:
در ادوار مختلف لیگ برتر چند مربی خارجی به عنوان سرمربی در لیگ برتر حضور داشته‌اند؟
مجموعاً ۳۹ مربی خارجی مختلف در لیگ برتر ایران به کار مشغول بودهاند
در ادوار مختلف لیگ تعداد مربیان خارجی به قرار زیر است:
دوره اول ۲ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره دوم ۴ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره سوم ۴ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره چهارم ۸ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره پنجم ۸ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره ششم ۶ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره هفتم ۹ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره هشتم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره نهم ۳ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره دهم ۲ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره یازدهم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره دوازدهم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره سیزدهم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره چهاردهم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
بخش دوم تحقیق؛ مربیگری در فوتبال ایران
پیش درآمد دوم:
در بخش دوم این تحقیق به وضعیت کاری مربیان در باشگاه‌های لیگ برتر می‌پردازیم و از منظر آماری عملکرد باشگاه‌های مختلف را در قبال مقوله مربیگری ارزیابی خواهیم نمود. هدف ما در این بخش پاسخ دادن به سؤالاتی است که درباره ثبات کاری مربیان در باشگاه مطرح است.
یکی از مواردی که بی‌شک موجب افت کیفی کار مربیان در لیگ خواهد شد، عدم داشتن امنیت شغلی است. تغییرات زود به زود و روزانه باعثمی‌شود که مربیان نیز هیچ استراتژی بلند مدتی نداشته باشند و صرفاً به بردن در مسابقه بعدی فکر کنند نه پیشرفت فنی تیم و بازیکنان.
انتخاب‌های نادرست، فضای رقابتی ناسالم، باندبازی‌ها و دسته‌بازی‌ها و از همه بدتر مدیرانی که به فوتبال به دید یک ورزش نگاه نمی‌کنند باعثشده است ما در ۱۴ دوره لیگ ۱۸۸ تغییر مربی در تیم‌های مختلف داشته باشیم! یعنی به طور میانگین در هر دوره ۱۳/۴۲ مربی حکم اخراج خود را از مدیر مربوطه دریافت کرده‌اند!
اوضاع وقتی بدتر می‌شود که بدانیم این روند تغییر مربی در دوره‌های پایانی روندی فزاینده داشته و با مراجعه به نمودار تغییرات با این واقعیت روبرو می‌شویم که هر چه لیگ جلو آمده است تغییرات مربیان نیز بیشتر شده است.
سؤال یک:
چند تیم در ادوار مختلف لیگ برتر اقدام به تغییر مربی خود در خلال فصل نموده‌اند؟
از ۲۳۰ تیمی که در ۱۴ دوره گذشته لیگ برتر حضور داشته‌اند(سه دوره ۱۴ تیمی، پنج دوره ۱۶ تیمی و شش دوره ۱۸ تیمی) ۱۱ تیم اقدام به تعویض مربی خود در میانه فصل نموده‌اند که ما شاهد ۱۸۸ تغییر بر روی نیمکت مربیگری این تیم‌ها بوده‌ایم.
(برخی تیم‌ها در یک فصل چند بار مربی خود را تغییر داده‌اند)
سؤال دوم:
آیا این تغییرات مربیان در خلال فصل مثبت بوده است؟
آیا می‌توان این جابه‌جایی‌ها را کارشناسی شده دانست؟
برای پاسخ به این سؤال ما از دو منظر مسئله تغییر مربیان در تیم‌های مختلف را ارزیابی نموده‌ایم؛ اول به دنبال این موضوع گشته‌ایم که آیا این تغییر مربیان در خلال فصل در بالاتر بردن رتبه تیم در جدول رده‌بندی تأثیر داشته است و موجب افزایش میانگین امتیاز کسب شده در هر مسابقه گشته است یا نه.
دوم اینکه آیا این تغییرات برای فصل بعد هم ماندگار بوده است یا اینکه مجدداً شاهد تغییرات تازه‌ای بوده‌ایم.
متأسفانه حاصل تحقیق ما نشان دهنده این موضوع است که تغییر مربیان در فوتبال ایران خیلی کارشناسی شده نیست.
سؤال چهارم:
در ادوار مختلف لیگ برتر چند مربی خارجی به عنوان سرمربی در لیگ برتر حضور داشته‌اند؟
مجموعاً ۳۹ مربی خارجی مختلف در لیگ برتر ایران به کار مشغول بودهاند
در ادوار مختلف لیگ تعداد مربیان خارجی به قرار زیر است:
دوره اول ۲ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره دوم ۴ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره سوم ۴ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره چهارم ۸ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره پنجم ۸ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره ششم ۶ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره هفتم ۹ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره هشتم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره نهم ۳ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره دهم ۲ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره یازدهم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره دوازدهم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره سیزدهم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
دوره چهاردهم ۵ مربی خارجی در لیگ حضور داشته‌اند
نمودار تغییرات مربیان
در نمودار زیر شما درصد تغییرات مثبت، درصد تغییرات منفی(که نتیجه عکس داشته است) و درصد تغییرات خنثی و بدون تاثیر را ملاحظه می‌کنید:
تغییرات مثبت ۳۷ درصد
تغییرات بدون اثر ۳۰ درصد
تغییرات منفی ۳۳ درصد
مجموعا از ۱۸۸ تغییری که در ۱۴ دوره لیگ در تیم‌های مختلف صورت گرفته است ۷۰ تغییر باعثبهبود رتبه تیم در جدول رده بندی یا افزایش میانگین امتیاز کسب شده گشته است. ۵۷ تغییر موجب هیچ اعتلا و بهبودی در روند نتیجه‌گیری تیم نشده و اصطلاحا خنثی بوده است. این تغییرات کادر فنی فقط موجب افزایش هزینه‌های باشگاهها گشته و عملا تاثیری بر نتایج تیم‌ها نداشته است. جالب‌تر اینکه ۶۱ تغییر مربی، موجب کسب نتایج ضعیف‌تر شده و کاملا به ضرر باشگاهها بوده است با این تفاسیر آیا می‌توان تغییرات کادر فنی در ایران را کارشناسی شده دانست؟
از سوی دیگر…
از ۱۸۸ تغییری که در میانه فصل در باشگاهها ایجاد شده فقط ۲۸ تغییر برای فصل بعد نیز پابرجا بوده و ۱۶۰ تغییر دیگر(نزدیک به ۸۵ درصد) با پایان همان فصل دستخوش تغییرات مجدد شده است. با توجه به این موضوع به این نتیجه می‌رسیم که ۸۵ درصد انتخاب‌ها(چه از جانب باشگاهها چه از جانب خود مربیان) بی‌فایده یا کم‌فایده بوده است.
سؤال سوم:
کدام تیم‌ها در میانه فصل تغییرات بیشتری روی نیمکت مربیگری خود داشته‌اند؟
استقلال اهواز: از ۹ دوره حضور در لیگ ۷ دوره اقدام به تعویض مربی کرده است(۱۷ بار تغییر مربی)
ابومسلم خراسان: از ۹ دوره حضور در لیگ ۵ دوره اقدام به تعویض مربی کرده است(۱۲ بار تغییر مربی)
پگاه گیلان: از ۸ دوره حضور در لیگ، ۷ دوره اقدام به تعویض مربی کرده است(۱۵ بار تغییر مربی)
سایپا تهران: از ۱۲ دوره حضور در لیگ ۶ دوره اقدام به تعویض مربی کرده است(۸ بار تغییر مربی)
راه‌آهن تهران: از ۸ دوره حضور در لیگ ۷ دوره اقدام به تعویض مربی کرده است(۷ بار تغییر مربی)
صباباتری: از ۱۱ دوره حضور در لیگ ۹ دوره اقدام به تعویض مربی کرده است(۹ بار تغییر مربی)
سؤال چهارم:
کدام تیم‌ها تغییرات کمتری روی نیمکت مربیگری خود داشته‌اند؟
فجرسپاسی شیراز ۸ دوره را با غلامحسین پیروانی گذرانده است و فقط در دوره نهم اقدام به تغییر مربی نموده است که این تغییرات برای این باشگاه خوش‌یمن نبوده و آنها در پایان دوره نهم به لیگ یک سقوط کرده‌اند.
بعد از فجرسپاسی، ذوب‌آهن ۴و نیم فصل را با رسول کربکندی و ۴ فصل را با ابراهیم‌زاده سپری کرده است. این دو باشگاه بیشترین ثبات را در مربیگری خود داشته‌اند.
سؤال پنجم:
چند تیم از مجموع تیم‌های سقوط کرده اقدام به تعویض مربی در میانه فصل نموده‌اند؟
از مجموع ۳۲ تیمی که در چهارده دوره لیگ در پایان فصل به دسته پایین‌تر سقوط کرده‌اند ۲۷ تیم اقدام به تعویض مربی نموده و ۷۱ تغییر روی نیمکت آنها صورت گرفته است. اما فقط ۳ تیم از مجموعه این تیم‌ها با توسل به این تغییرات در لیگ ماندگار شده‌اند(آن هم از طریق بازی‌های پلی‌آف) و ۲۹ تیم(۹۱ درصد) از این تغییرات طرفی نبسته‌اند.
نتیجه‌گیری آنکه: آمار می‌گوید با تغییر مربی نمی‌توان تیم را در لیگ حفظ نمود.
سؤال ششم:
متوسط عمر مربیگری در لیگ برتر ایران چند هفته بوده است؟
روش محاسبه این عدد به صورت زیر است:
تعداد کل هفته‌ها ضربدر تعداد کل‌تیم‌ها
تعداد کل مربیان هر فصل برابر متوسط عمر مربیگری
(تعداد کل مربیان + تعداد تغییرات
مثال: در لیگ ۱۶ تیمی سیزدهم که ۱۲ تغییر مربی در آن داشته‌ایم این فرمول به این صورت است که:
۳۰ضربدر ۱۶ تقسیم(۱۲ + ۱۶) برابر است با ۱۷.۱
با توجه به نوسان تعداد تیم‌ها در لیگ متوجه می‌شویم که در دوره‌هایی که لیگ با ۱۸ تیم برگزار می‌شده است متوسط عمر مربیگری در فوتبال ایران حدود نیم فصل بوده و هم اکنون کمی بیشتر از نیم فصل است.
بر اساس فرمول فوق، متوسط عمر مربیگری در فوتبال ایران به صورت کلی عدد ۱۷.۵ هفته است.
این عدد در لیگ‌های ۱۸ تیمی حدود نیم‌فصل و در لیگ‌های ۱۶ تیمی کمی بیشتر از نیم‌فصل بوده و آمار تامل برانگیزی است.
