شهرهای شمال کشور همیشه به سرسبزی و زیبایی مشهور بوده و هست. شهر گرگان هم از این قاعده استثنا نیست و پارک جنگلی النگدره و نهارخوران در این شهرت نقش اول را بازی می‌کنند.
اما اگر در یک نمای کلی از نقشه شهر گرگان، پارک جنگلی النگدره و نهارخوران را از گرگان جدا کنیم، آیا بازهم می‌شود به شهر گرگان سرسبز گفت؟ در صورت جدا کردن این دو پارک جنگلی شهر گرگان به شهری با حداقل فضای سبز تبدیل می‌شود و این در حالی است که فضای سبز جزئی از معماری شهری بوده و در دنیای امروز برای هر فرد سرانه‌ای حدود ۲۰ تا ۲۵ مترمربع فضای سبز در نظر می‌گیرند، گرچه این آمار در ایران بین هفت‌تا ۲۲ مترمربع است.
اگر بخواهیم از جنبه کاربردی و با نگرش جدید به فضای سبز شهری نگاه کنیم دیگر فلسفه وجودی فضای سبز تنها برای گذراندن اوقات فراغت نیست. در کنار چنین اهدافی نقش‌های بیشتری مثل پالایش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی و برخورداری از دیگر اثرات مثبت آن بر روی انسان دارای اهمیت است.
شهردار گرگان پاسخگوی خبرگزاری مهر نیست
برای اطلاع از آمار واقعی تعداد پارک‌های شهر گرگان و فضای سبز، طی نامه‌ای کتبی از شهرداری گرگان تقاضای مصاحبه و گفتگو کردیم که علی رغم پیگیری های فراوان، مانند موضوعات قبلی حوزه شهری، حسین صادقلو به آن پاسخی نداد. به همین دلیل، به سراغ رئیس سازمان فضای سبز شهرداری گرگان هم رفتیم که باز هم نتوانستیم گفتگوی کاملی با وی داشته باشیم و اطلاعات دقیقی از وضعیت فضای سبز شهر گرگان به شهروندان ارائه دهیم زیرا «یحیی ستوده نیا» ابتدا با دادن آمار مخالف و در نهایت تنها به دادن آمار سرانه فضای سبز اکتفا کرد.
ستوده نیا به خبرنگار مهر گفت: سرانه فضای سبز برای هر شهروند گرگانی ۶.۸ مترمربع است، البته تاکنون در سطح کشور روش و فرمول واحدی برای محاسبه سرانه فضای سبز وجود نداشته، اما در مدت پنج الی ۶ ماه آینده متوجه می‌شویم که فرمول واحد برای اندازه‌گیری سرانه فضای سبز چیست و سرانه دقیق فضای سبز در گرگان چه مقدار است.
پاسخگو نبودن شهردار گرگان و مدیرعامل سازمان فضای سبز شهرداری گرگان به خبرنگار مهر در حالی است که انتقادات زیادی به وضعیت سرانه فضای سبز شهرداری گرگان وارد شده و تاکنون عکس العملی هم از سوی شهرداری نسبت به این انتقادات دیده نشده است.
فضای سبز شهری و پارک‌های شهری تأثیرات زیادی در زندگی مردم دارد و به گفته کارشناسان این فضاها ریه‌های تنفسی شهرها هستند و در عین حال در زمان بحران مانند زلزله به‌عنوان پناهگاه قابل‌استفاده است.
رنگ سبز آرامبخش روحی است
پریا احمدی، کارشناس ارشد فضای سبز در رابطه با نقش فضای سبز در روح و روان شهروندان به خبرنگار مهر گفت: رنگ سبز، متعادل‌کننده رشد و آرام‌کننده، تسکین‌دهنده و آرامش‌بخش چه ازنظر روحی و چه ازنظر جسمی است.
احمدی تصریح کرد: این واقعیت است که گل و گیاه باعث آرامش روح و روان آدمی می‌شود و مردم ایران با گسترش آپارتمان‌نشینی و شهرنشینی نیاز دارند تا گل و گیاه را داروی زندگی خود کنند.
وی افزود: کاهش گردوغبار و آلودگی هوا، تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، کنترل و انعکاس نورهای مزاحم، تولید اکسیژن و جذب دی‌اکسید کربن، تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش مهم‌ترین تأثیر فضای سبز در شهرهاست.
فضاهای سبز با زندگی روزمره مردم پیوند خورده و همه شهروندان از اهمیت آن آگاه هستند؛ نمی‌توان به‌راحتی از نقش فضای سبز در بالا بردن کیفیت محیط شهری و زیبایی آن گذشت.
همچنین پیاده‌روهای شهر گرگان هم که ازنظر سرسبزی بسیار فقیر هستند، جای بررسی دارد. شهرداری در قالب حفظ و نگهداری فضای سبز شهری، مانند بلوارها و میدان‌ها تلاش خود را انجام داده، اما به پیاده‌روها که مهم‌ترین مکان‌ها هستند توجهی نکرده است.
در ادامه به سراغ سید محمد قدس مفیدی، رئیس شورای شهر گرگان رفتیم تا در رابطه با برنامه‌هایی که برای فضای سبز شهر گرگان در نظر گرفته‌شده گفتگویی انجام دهیم.
یک‌میلیون مترمربع کمبود فضای سبز در گرگان
قدس مفیدی به خبرنگار مهر گفت: بر اساس سرانه شورای عالی شهرسازی ایران، در سال ۹۲ در شهر گرگان حدود یک‌میلیون مترمربع کمبود فضای سبز داشتیم.
متأسفانه رکود اقتصادی که منجر به کاهش ساخت‌وساز و درنتیجه نگرفتن پروانه شده است، موجب کاهش درآمد شهرداری شده و البته نبود درآمد پایدار برای شهرداری‌ها مشکلی است که اکثر شهرداری‌ها با آن مواجه هستند
وی افزود: متولی فضای سبز شهرداری گرگان است که یکی از شرح خدماتش ایجاد فضای سبز بوده که این امر در زمان شهرداران مختلف با ساخت پارک‌های مختلف انجام‌شده است.
قدس مفیدی بابیان اینکه خرید یک زمین چند هکتاری در شمال کشور رقم بالایی دارد و نمی‌توان به‌راحتی زمینی را برای ایجاد فضای سبز خریداری کرد، به تشریح طرح‌های جامع و تفصیلی پرداخت و گفت: طرح جامع شهری عبارت از طرح بلندمدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندی‌های عمومی شهری و ... در آن مشخص می‌شود.
وی تصریح کرد: طرح تفصیلی هم عبارت از طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمین‌های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آن‌ها و ... تهیه و تنظیم می‌شود.
رئیس شورای شهر گرگان اظهار کرد: در طرح‌های جامع و تفصیلی هر دستگاه اجرایی متولی یک یا چند کاربری در سطح شهر است، مثلاً متولی فضاهای فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد است و متولی فضای آموزشی آموزش‌وپرورش است؛ بنابراین سرانه به شاخص یا معیاری اطلاق می‌شود که برای هر فرد جامعه طبق فرمول‌های خاصی محاسبه می‌شود مانند سرانه فرهنگی، فضای سبز، فضای تجاری و ... .
قدس مفیدی در توضیح اینکه چگونه برای هر سرانه‌ای کمبودها محاسبه می‌شود، گفت: به‌عنوان‌مثال نرخ رشد ما ۱.۷ است، جمعیت شهر هم ۴۰۰ هزار نفر، ما نرخ رشد را در جمعیت فعلی ضرب می‌کنیم تا به عددی برسیم و آن عدد را در عدد سرانه ضرب می‌کنیم تا عدد سال موردنظر که چشم‌انداز را برایش تعریف کردیم برسیم، اما اگر این عدد منهای عدد فعلی که در اختیارداریم شود کمبودهای ما مشخص می‌شود.
وی بابیان اینکه کمبود بودجه در چالش طرح‌های جامع و تفصیلی پیش می‌آید، در رابطه بااینکه چه اتفاقی رخ می‌دهد که ما از الگوهای خود دور می‌شویم و در برخی موارد مانند سرانه فضای سبز دچار کمبود می‌شویم، اظهار کرد: برخی مواقع در نقشه شهری زمینی برای ساخت‌وساز خاصی در نظر گرفته می‌شود، مثلاً زمینی برای فضای سبز در نظر گرفته‌شده اما مالک آن زمین تمایل دارد زمین خود را مجتمع مسکونی بسازد، در این حالت شهرداری که متولی ایجاد فضای سبز است باید زمین را طبق قیمت کارشناسی شده از مالک خریداری کند اما اگر در اثر برخی عوامل مانند نداشتن بودجه و یا مواردی دیگر این زمین خریداری نشود طبق روال اداری به مالک اعلام می‌شود که می‌تواند با طی کردن مراحل قانونی مجتمع خود را بسازد و این‌گونه می‌شود که فضایی که باید تبدیل به فضای سبز شود به مجتمع مسکونی تبدیل می‌شود.
کاهش درآمد شهرداری بهانه ای برای کمبود فضای سبز
رئیس شورای شهر گرگان به مشکلات مالی شهرداری اشاره کرد و گفت: متأسفانه رکود اقتصادی که منجر به کاهش ساخت‌وساز و درنتیجه نگرفتن پروانه شده است، موجب کاهش درآمد شهرداری شده و البته نبود درآمد پایدار برای شهرداری‌ها مشکلی است که اکثر شهرداری‌ها با آن مواجه هستند.
قدس مفیدی افزود: یکی دیگر از عوامل کاهش درآمد شهرداری بدهکاری دستگاه‌های اجرایی حفار هستند، به‌عنوان‌مثال دستگاه‌هایی مانند مخابرات و آب و فاضلاب برای انجام خدمات خود باید زمین را بشکافند تا خدمات خود را ارائه دهند و درازای آن پولی پرداخت کنند که متأسفانه این پول پرداخت نمی‌شود.
از قدس مفیدی در رابطه با آمار مربوط به کمبودهای فعلی فضای سبز شهر گرگان پرسیدیم و اینکه چقدر از آن کمبود یک‌میلیون مترمربعی جبران شده است، وی در پاسخ توضیح داد تعدادی پارک برای افزایش فضای سبز خریداری‌شده است و ارائه آمار و ارقام را به زمان دیگری موکول کرد که متأسفانه با پیگیری‌های خبرنگار مهر این آمار در اختیار خبرگزاری مهر قرار نگرفت.
زمانی که شهرداری گرگان و سازمان فضای سبز و مسئولانی که هریک به‌نوعی مرتبط با فضای سبز هستند از دادن آمارهای صحیح به خبرنگاران خودداری می‌کنند برای اهالی رسانه و مردمی که دلسوزانه پیشرفت و توسعه شهر خود را دنبال می‌کنند این دیدگاه قوت می‌یابد که مسئولان در پی پوشاندن ضعف خود هستند و در این زمینه عملکرد مناسبی نداشته‌اند.
در شرایطی که توسعه شهر گرگان ماشینی شده و بیشتر از شهروندان خودورها اولویت قرار گرفته اند، توسعه فضای سبز می تواند به کاهش آسیب های اجتماعی که امروز جامعه بسیار با آن دچار است کمک کند.
