۱) حجة الإسلام حسین الادری:
اسلام دین تعادل و میانه روی است. این اعتدال و میانه روی را به وضوح می توان در دستورات اسلامی مشاهده کرد.
هرچند در اسلام سگ حیوانی نجس است، امّا این سبب نشده تا حقوق او به عنوان یک حیوان، نقض شود.
رعایت حقوق سگ این است که با رسیدگی به آب و غذایش و آزار نرساندن به او، حقوقش را رعایت کرده ای. همانطور که به رعایت حقوق سایر حیوانات و سیرکردن و رفع تشنگی آنها در روایات اسلامی تأکید شده است.
پیشوایان و بزرگان مذهبی ما، با اینکه عقیده به نجاست سگ دارند، امّا ظلم به این حیوان را روا ندانسته، حق و حقوقی برای آن قائل شده اند. با مطالعه در آثار دانشمندان اسلامی این مساله به روشنی قابل درک است.
در کتب فقهی آمده است: اگر شخصى، به مقدار وضو گرفتن آب داشته باشد، و بترسد که اگر با آن وضو بگیرد، دچار تشنگى شود، بر او واجب است که تیمم کند و آب را برای نوشیدن نگهدارد.
صاحب جواهر(قدّس سرّه)، پس از نقل این فتوا مى نویسد: «وکذا الحیوان اذا کان کذلک وان کان کلبا»(اگر از تشنگى حیوانى نیز بترسد، حکم همین است، گرچه آن حیوان، سگ باشد.)
شهید ثانى در بحثاطعمه و اشربه کتاب مسالک، مى نویسد: «و لو کان للانسان کلب غیر عقور جائع وشاة فعلیه اطعام الشاة»(اگر انسان، داراى سگ بی آزار و گوسفندی گرسنه باشد، بر او واجب است تا گوسفند را آب و علف دهد.) یعنی نجات گوسفند بر سگ اولویت دارد.
صاحب جواهر، در این حکم به شهید ثانی ایراد گرفته و می گوید:
«فیه منع، بل قد یقال باولویة الکلب لامکان ذبح الشاة بخلاف الکلب»(حفظ جان سگ اولویّت دارد. زیرا مى توان گوسفند را سر برید؛ ولى این کار، در مورد سگ ممکن نیست.)
کلام این دو فقیه، گویاى واجب بودن حفظ جان حیوان حتى سگ است، هرچند در این مورد اختلاف بر سر اینست که حفظ حیات کدامیک اولویت دارد
اگر فقهای اسلام در نظرات فقهی خود اینگونه حقوق حیوانات حتی سگ را در نظر می گیرند، بخاطر اینست که سخنشان برگرفته از روایات معصومین(ع) است.
در متون روایی ما، روایات فراوانی هستند که توجه به حقوق سگ را به عنوان یک حیوان تایید می کنند.
در بعضی از روایات ازاذیت و آزار سگمنع شده، در دسته ای دیگر به اطعام و سیراب کردن سگ توجه شده است. علاوه بر این روایاتی هستند که قاتل سگ را ملزم به پرداخت دیه می کند،
از این روایات نیز شاید بتوانحق و حقوقی برای سگ در اسلامثابت کرد. هرچند عده ای می گویند: روایات دیه سگ، حقی را برای این حیوان ثابت نکرده بلکه تنها خسارت مالی صاحبش را جبران می کند، امّا با در نظر گرفتن همه روایات، خلاف این مطلب ثابت می شود. چرا که دیه انسان را نیز به ولیّ او می پردازند امّا این سبب نمی شود خود آن شخص ارزش و قدری نداشته باشد. پس وقتی در دین اسلام برای سگ دیه قرار داده می شود، می توان نتیجه گرفت که به این حیوان، ارزش و بهایی داده شده است و پرداخت دیه به صاحب آن جبرانگر همین بهاء و ارزش فوت شده است.
به جهت طولانی نشدن بحثفقط به نمونه ای از این سه دسته روایات اشاره می کنیم:
۱. امیرمؤمنین(ع) از پیامبر(ص) نقل مى کند که آن حضرت فرمود: «اِیّاکُمْ وَ الْمُثْلَه وَ لَوْ بِالْکَلْبِ الْعَقُورِ: از مثله کردن بپرهیزید، هر چند در مورد سگ آزار رساننده باشد.»
۲. «عَنْ نَجِیحٍ قَالَ رَأَیْتُ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ(ع) یَأْکُلُ وَ بَیْنَ یَدَیْهِ کَلْبٌ کُلَّمَا أَکَلَ لُقْمَة طَرَحَ لِلْکَلْبِ مِثْلَهَا فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَ لَا أَرْجُمُ هَذَا الْکَلْبَ عَنْ طَعَامِکَ قَالَ دَعْهُ إِنِّی لَأَسْتَحْیِی مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَکُونَ ذُو رُوحٍ یَنْظُرُ فِی وَجْهِی وَ أَنَا آکُلُ ثُمَّ لَا أُطْعِمُه:
نجیح گوید: حسن بن على(ع) را دیدم که مشغول خوردن غذا بود و سگى روبروى او قرار گرفته بود، هر لقمه اى که مى خورد یک لقمه هم به آن سگ مى داد. عرض کردم: یابن رسول اللّه! این سگ را از سفره غذای شما دور کنم؟ حضرت فرمود: رهایش کن زیرا من از خداوند حیا مى کنم که جاندارى به من نگاه کند و من بخورم و به او نخورانم.»
۳. «روى عن رسول الله(ص) انه قال: اطلعت لیلة اسرى بى على النار … واطلعت على الجنة فرأیت امرأة مومة یعنى زانیة فسألت عنها فقیل انها مرّت بکلب یلهثمن العطش فأرسلت ازارها فى بئر فعصرته فى حلقه حتى روى فغفرالله لها.
شیخ طوسى در مبسوط مى نویسد: روایت شده از رسول خدا(ص) که آن حضرت فرمود: در شب معراج، … بر بهشت اطلاع یافتم. در آن جا زن بدکاره ای را دیدم. درباره او پرسیدم. گفته شد: سبب پاداش وى این است که روزى گذرش به سگى افتاد که از شدت تشنگى زبانش بیرون افتاده بود. وى لباس خود را در چاه فرو برد، آب آن را در گلوى سگ فشرد، تا سیراب شد. بدین سبب خدا او را بخشید.»
۴. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَال: َ دِیَة کَلْبِ الصَّیْدِ أَرْبَعُونَ دِرْهَماً وَ دِیَة کَلْبِ الْمَاشِیَة عِشْرُونَ دِرْهَماً وَ دِیَة الْکَلْبِ الَّذِی لَیْسَ لِلصَّیْدِ وَ لَا لِلْمَاشِیَة زَبِیلٌ مِنْ تُرَابٍ عَلَى الْقَاتِلِ أَنْ یُعْطِیَ وَ عَلَى صَاحِبِهِ أَنْ یقْبَل.
ترجمه: امام صادق(ع) فرمود: دیه سگ شکاری چهل درهم، و دیه سگ گله بیست درهم، و دیه سگی که نه شکاری و نه نگهبانِ گله هست، زنبیلی از خاک است که قاتل باید آن را بدهد و صاحب سگ آن را قبول کند.
۵. «مُحمَّد بنِ أَبِى نَصر عَن الرضَا(ع) فى قَولِ اللهِ عَزَّوجَلَّ(وَ شَروه بثَمَن بَخس دَرَاهم مَعدودة) قالَ: کَانَت عِشرینَ دِرهماً، و البَخس النَقص، و هِى قیمة کَلبِ الصیّد إذَا قتل کان قیمته(دیته) عشرینَ درهماً:
محمد بن ابی نصر از حضرت رضا(ع) روایت کرده است که آن بزرگوار درباره آیه شریفه(و شروه بثمن بخس دراهم معدوده)، فرمود: بخس به معنای کم و ناچیز است. آنها یوسف را به بیست درهم فروختند، و این مبلغ، بهای سگ شکاری است که هرگاه کشته شود خون بهایش بیست درهم است.»
۶. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ(ع): دِیَة کَلْبِ الصَّیْدِ أَرْبَعُونَ دِرْهَماً:
امام صادق(ع) می گوید: در کتاب امام علی(ع)، دیه سگ شکاری چهل درهم دانسته شده است.»
۷. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: دِیَة کَلْبِ الصَّیْدِ السَّلُوقِیِّ أَرْبَعُونَ دِرْهَماً مِمَّا أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) بِهِ لِبَنِی خُزَیْمَة:
امام صادق(ع) فرمود: دیه سگ شکارى سلوقى چهل درهم است، بر مبناى دستورى که رسول خدا(ص) به بنى خزیمة در این باره داد.»
حال که اسلام، حقوق سگ را به عنوان یک حیوان به رسمیّت می شناسد، هیچ کس نباید تحت هر عنوانی بدون دلیل، به این حیوان آسیبی برساند، و نمی توان نجاست آن را دلیلی بر نفی حقوق و سبب پستی و بی ارزشی آن دانست. به عبارتی دیگر سگ نیز یکی از مخلوقات خداوند و قابل احترام است.
در وسائل الشیعة بابی هست به عنوان «بَابُ جَوَازِ قَتْلِ کِلَابِ الْهِرَاشِ». در این باب حدیثی نقل شده که پیامبر(ع) فرمودند: «لَا تَدَعْ … کَلْباً إِلَّا قَتَلْتَهُ: رها مکن سگی را مگر آنکه آن را بکشی».
در بحارالانوار نیز حدیثی به همین مضمون آمده و پس از آن، از قتل سگهای بی آزار و مفید مثل سگ نگهبان و شکار نهی شده است. دیه سگ نیز همانطور که قبل از این گفته شد می تواند دلیلی بر منعِ کشتار بی دلیل سگهای بی آزار از سوی شرع باشد.
مساله نجس بودن سگ، غیر از حرمت نگهداری و امکان خرید و فروش آن است
نگهداری و خرید و فروش سگ برای نگهبانی و شکار، و سگی که امروزه مورد استفاده پلیس و نیروهای امداد می باشد و یا دارای منفعت عقلانی می باشد، مکروه نیست.
از مجموع روایات استفاده می شود که نگهداری سگهای مفید مثل سگ نگهبان، با وجود اینکه کراهت ندارد، امّا بهتر است محل زندگی او جدای از محل زندگی انسان باشد، به گونه ای که حداقل بینشان دربی فاصله شود. یعنی خانه‌ای جداگانه برای سگ ساخته شود. و اگر در برخی روایات از نگهداری سگهای مفید هم نهی شده، در صورتی است که محل زندگی او جدا نباشد
اسلام برای رفاه انسان، نگهداری سگهای مفید را مکروه نمی داند
خلاصه اینکه مسئله نجاست سگ، یکی از مسائل قطعی فقهی اسلام است. با اینکه در قرآن اشاره ای به این مسئله همانند بسیاری از مسائل دیگر نشده است اما این حکم در روایات معتبر صریحاً بیان شده است.
در عین حال نجاست سگ سبب نشده معامله آن حرام باشد، چرا که نجاست هیچ مدخلیّتی در حرمت معامله نداشته، و حرمت خرید و فروش، دایر مدار اینست که مبیع دارای منفعت عقلایی باشد یا نباشد. پس تنها معامله سگهایی که فاقد منفعت عقلایی می باشند، جایز نیست.
امّا در مورد فلسفه نجاست سگ روایات معصومین(ع) مطلق بوده و فلسفه حقیقی این حکم بر ما پوشیده است و فلسفه نداشتن یک حکم، غیر از ندانستن فلسفه آن است
عدم دخالت نجاست در معامله
بعضی به اشتباه برای حرمت خرید و فروش سگ اینگونه استدلال کرده اند:
«یکی از انواع معاملات حرام، معامله عین نجاست است. یعنی اگر چیزی نجس است، معامله آن حرام است. علما وقتی نظرشان این است که سگ نجس است، خودبخود معامله آن هم حرام می شود. اما اغلب علما معتقدند که اگر معامله عین نجاست، منفعت و سود عقلایی داشته باشد، در آن مورد حرمت آن برداشته می شود.»
حکم تحریم خرید و فروش، دایر مدار منفعت و سود عقلایی است، نه نجس و پاک بودن. یعنی اگر شیئی سود عقلایی داشت معامله اش جایز است و الّا جایز نیست، چه نجس باشد و چه طاهر بنابراین، نجاست شیء، نقشی در حرمت معامله آن ندارد و بهتر است چنین گفته شود:
یکی از شرایط مبیع یعنی شیء مورد معامله داشتن منفعت و سود عقلایی یا به عبارتی مالیّت داشتن آن است و چون عین نجاسات غالباً منفعت و سودی ندارند، مالیّت نداشته و صلاحیت خرید و فروش را ندارند. امّا هرگاه همین نجاسات دارای منفعت و سودی شدند، معامله آنها صحیح است و دارای مالیّت بوده و قابل خرید و فروشند. مانند خون که نجس است، اما هم اکنون از آن استفاده عقلایی می شود و مالیّت دارد، بنابراین خرید و فروش آن مجاز است.
پس نمی توان گفت: معامله مردار، خون و سگ چون نجس هستند حرام است. بلکه گفته می شود: چون منفعت عقلایی و مالیّت ندارند حرام است، امّا اگر دارای منفعتی شد، معامله اش جایز است.
لازم به ذکر است که در گذشته بیشتر نجاسات، منفعت حلالی نداشتند و بهمین خاطر علما حکم به حرمت معامله نجاسات می دادند. این سبب شده تا عده ای تصوّر کنند معامله شیء نجس، مطلقاً حرام می باشد و علّت تحریم هم چیزی جز نجاست نیست.
خلاصه اینکه صرف نجس بودن، سبب حرمت معامله نجاسات از جمله سگ نمی شود تا کسی بگوید: چرا با اینکه انواع سگ سگ صید، شکار، ولگرد و زینتی نجس هست، امّا معامله سگ صید جایز است ولی معامله سگ زینتی حرام است. چراکه ملاک در اینجا انتفاع و عدم انتفاع عقلائی است، نه چیز دیگری.
از این روایات و سخن علما که قبلا گذشت استفاده می شود: هر سگی که منفعت عقلایی داشت، خرید و فروشش جایز است
۲) دفتر آیت الله خامنه‌ای:
احکام تکلیفی مرتبط باسگ
سگ نیز به عنوان یکی از مخلوقات الهی در جهت انتفاع انسان خلق شده و خداوند متعال نحوه و کیفیت این انتفاع را برای انسانها بیان نموده تا ضمن استفاده از منافع آن از ضررها و مفاسد معنوی و مادی که به مقتضای خلقت در سگ وجود دارد مصون باشند.
با وجود نجاست سگ، اصل اولی در مورد انواع انتفاعات از این حیوان بنا به مقتضای اصاله الصحه و اصل حلیت، جواز است لکن باید این نکته را مد نظر داشت که انتفاع باید عقلایی باشد نه توهمی.
۱) نگهبانی وشکار: استفاده از سگ در امر نگهبانی منزل، دام، باغ، شکار و سگهایی که دارای منفعت عقلایی بوده و اصطلاحا سگ قابل تعلیم(در امور عقلایی) حلال بوده و خرید و فروش آن نیز حلال است.
۲) جرم یابی و نجات: با پیشرفت علم و شناخت ویژگی های منحصر به فرد این حیوان از نظر بویایی، استفاده از آن در مواردی مثل استفاده پلیس در جهت کشف مواد مخدر یا مواد منفجره و یا تعقیب مجرمین و همچنین استفاده از آن در حوادثغیر مترقبه و امثال آن بنابر قاعده فقهی اصاله الصحه و اصاله الحلیه جایز و حلال است.
۳) امور طبی و پزشکی: استفاده از اجزاء سگ مانند خون یا جوارح داخلی و ظاهری آن در جهت درمان پزشکی و یا پیوند به انسان جایز می باشد و در صورت پیوند این اجزا عضوی از بدن انسان محسوب می گردد و دیگر نجس نیست.
*نکته: چنین سگهایی به لحاظ انتفاعی که دارند مال محسوب شده، قابل خرید و فروش و رهن و اجاره و …هستند، صدمه به آنان ضمان آور و مستوجب پرداخت خسارت است و حتی نفقه آن مانند تامین خوراک و درمان آن بر مالک واجب است.
۴) خوردن: استفاده از سگ برای خوردن حرام مسلم است و این مطلب از طریق روایات و قاعده متفق علیه فقهی قابل اثبات است ضمن آنکه انسان به مقتضای طبیعت انسانی از خوردن گوشت سگ تنفر دارد.
قاعده فقهی عنوان می دارد «کل نجس حرام؛ هرچیز نجسی خوردن آن حرام است»
روایات متعدد هم بر حرمت گوشت دلالت می کند که در یک نمونه ازآن، امام علیه السلام سه مرتبه با تاکید، حرمت استفاده از گوشت سگ را یادآور می شوند.
۵) استفاده در لباس و..: استفاده از پوست و موی آن در لباس جایز نیست و موجب بطلان نماز می گردد.
پوست سگ از نظر فقها امامیه نجس بوده و با دباغی هم پاک نمی شود لذا استفاده از آن در لباس و پوشاک ممنوع است و نماز با آن هم باطل می باشد ولی اگر منفعت عقلایی برای آن وجود داشته باشد مانند پیوند و امثال آن استفاده از آن اشکالی ندارد و به لحاظ آنکه جزیی از بدن انسان می گردد پاک محسوب می شود.
۶) تماس ونگهداری: تماس و نگهداری هرگونه سگ در خانه کراهت داردلکن در مورد سگ نگهبان و شکار و سگ دارای منفعت عقلانی درصورتی که در مکان جداگانه ای در منزل نگهداری گردد مکروه نیست.
۷) کشتن و صدمه زدن به سگ:
صدمه وکشتن سگ در صورتی که هار بوده و یا بنا به تعبیر روایات گاز گیرنده و موذی باشد جایز است لکن سگهایی که دارای منفعت عقلایی هستند نه تنها کشتن آنها حرام بلکه مستوجب ضمان و پرداخت خسارت به مالک است(روایات متعددی در این مورد در بابی تحت عنوان باب دیه سگها آورده شده است).
۸) رسیدگی و احسان به سگ:
دادن غذا و آب به همه حیوانات و از جمله انواع سگ مستحب و صدقه محسوب می گردد.
از آن گذشته «هر جاندارى که در اختیار کسى قرار بگیرد، بایستى وسایل زندگى آن جاندار را تأمین نماید. کلمه جاندار شامل همه انواع حیوانات است، مگر حیواناتى که آزار و ضررى به انسان وارد کنند، مانند عقرب و افعى و مار که بالذّات موذى مىباشند و مانند سگ هار و دیگر حیوانات بیمار که بیمارى آنها علاج ناپذیر و موجب ضرر مىباشد.
بنا بر این، احکام حقوقى مقرّر شامل هر حیوانى مىباشد، خواه گوشتش خوردنى باشد، یا نه، بلکه خواه به نحوى از انحاء قابل بهره بردارى باشد یا نه».
نکته جالبی که از این قسمت نتیجه می شود آن است که اگر مقداری آب برای رفع تشنگی یکی از دوحیوان(سگ و گوسفند) وجود داشته باشد که هردو در آستانه مرگ هستند آب را باید به سگ داد وگوسفند را ذبح کرد بدان جهت که پایان دادن به حیات گوسفند با ذبح شرعى، امرى است قانونى ولى مردن سگ از تشنگى خلاف قانون است، لذا آب به سگ داده مىشود تا بدون علت هلاک نشود. این موضوع را شهید دوم در مسالک آورده است.
پی نوشت
. قاعده فقهی «کل شی هو لک حلال الا تعلم انه حرام»
. نجاة العباد(للإمام الخمینی)، ص: ۲۲۳
. توضیح المسائل(المحشى للإمام الخمینی)، ج۲، ص: ۹۰۰: پیوند زدن عضوى از اعضاى بدن حیوان نجس العین مانند سگ به بدن مسلمان اشکالى ندارد، و احکام بدن مسلمان بر آن جارى مىگردد و به دلیل آنکه جزئى از بدن شخص زنده به شمار مىرود و زندگى در آن جریان یافته است، پاک است و نماز خواندن با آن جایز است.
. مراجعه کنید به: بخش حقوق حیوانات رسائل فقهى(علامه جعفرى)، ص: ۱۱۱ به بعد
. تهذیب الأحکام ج۹ ۳۹ ۱ باب الصید و الذکاة … ص: ۲ روایت ۱۶۴ عَنْهُ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی سَهْلٍ الْقُرَشِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ لَحْمِ الْکَلْبِ فَقَالَ هُوَ مَسْخٌ قُلْتُ هُوَ حَرَامٌ قَالَ هُوَ نَجَسٌ أُعِیدُهَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ کُلَّ ذَلِکَ هُوَ یَقُولُ هُوَ نَجَس
. وسائل الشیعة ج۱۱ ۵۳۰ ۴۳ باب کراهة اتخاذ کلب فی الدار إلا أن یکون کلب صید أو ماشیة أو یضطر إلیه أو یغلق دونه الباب … ص: ۵۳۰
. «ثَمَنُ الْکَلْبِ سُحْتٌ وَ السُّحْتُ فِی النَّار، بهای سگ حرام و حرام در آتش است» الکافی ج۵ ۱۲۰ باب کسب المغنیة و شرائها … ص: ۱۱۹
. کلب عقور
. مراجعه کنید به: وسائل الشیعة، ج۲۹، ص: ۲۲۶. بَابُ ۱۹مَا لَهُ دِیَةٌ مِنَ الْکِلَابِ وَ قَدْرِ الدِّیَة
رسائل فقهى(علامه جعفرى)، ص: ۱۱۶
. به نقل از رسائل فقهى(علامه جعفرى)، ص: ۱۱۹.))
پاسخ دفتر آیت الله خامنه‌ای: فی نفسه اشکال ندارد.
۳) دفتر آیت الله مکارم شیرازی:
با اهداء سلام و تحیت؛
اگر پاکی و نجاست رعایت شود و بودن آن حیوان در خانه فایده ای داشته باشد مانعی ندارد
۱ - نگهداری سگ از نظر اسلام
سؤالى که بنده مطرح مى سازم سؤالیست که براى اکثر مسلمانان دارای حس محبت به حیوانات می باشند و آن این است که چرا على رقم این که ما در احادیثو کتب اسلامى همواره شاهد بیان این مطلب بوده ایم که ما باید در کنار مخلوقات خدا و با مهربانى کردن با آنها زندگى کنیم و در مورد سگ این مطلب چه در رساله حضرت امام(ره) و چه در بسیارى از منابع شرعى عنوان شده، در کشورمان برخوردهایى علیه سگداران انجام مى گیرد؟ و آیا این برخوردها از نظر شرعى مورد تأیید است؟ البته ممکن است چنین تصوّر شود که نگهدارى سگ تنها وسیله اى است جهت تفریح و شاید این مطلب فراموش شده است که خداوند در هیچ موجودى پس از
انسان به اندازه سگ قدرت درک احساس دوستى و دوست داشتن را قرار نداده است و همان طور که ما مسلمانان معتقدیم هر نیازى که در یک موجود وجود دارد قطعاً پاسخى برایش وجود دارد و در مورد این حس سگ پاسخى به جز ارتباط برقرار کردن با یک انسان(البته بر اساس احکام اسلامى) موجود نیست، آیا اگر ما این مسئله را فراموش کنیم در حقیقت قوانین الهى را فراموش نکرده ایم آیا اگر به مبارزه با عشقى که خداوند در نهاد یک جاندار زبان بسته قرار داده است بپردازیم دچار معصیت نشده ایم؟
پاسخ: سگ براى مقاصد مختلف از قبیل پاسبانى خانه و گله و براى شکار و همچنین مقاصد پلیسى مى تواند مورد استفاده قرار بگیرد. در عین حال اسلام اجازه نمى دهد حتّى سگ هاى ولگرد را آزار کنند مگر این که به صورت خطرى درآیند. غذا دادن به آنها نیز کار خوبى است.
۲ - نگهداری از سگهای پرورشی
میخواستم ببینم آیا نگهداری از سگهای پرورشی که دارای شناسنامه هستند و واکسیناسیون می شوند دارای ایراد میباشد؟
پاسخ: چنانچه فایده ای از قبیل پاسبانی خانه و گله و صید و مانند آن داشته باشند مانعی ندارد
۳ - حکم شرعی نگهداری حیوانات
آیا براى نگهدارى از حیوانات منعى وجود دارد؟ اگر فایده اى بر نگهدارى حیوان مرتّب نباشد، یا صرفاً براى زیبایى، یا صداى خوش آن باشد،(مثل قنارى، یا مرغ عشق، یا مانند آن) نگهدارى از آن چه حکمى دارد؟
پاسخ: نگهدارى حیوانات مانعى ندارد. ولى سزاوار است افراد با ایمان هدفى از آن داشته باشند; هر چند استفاده از زیبایى و صداى خوش آنها باشد; در ضمن باید این امر به اسراف کارى منتهى نشود.
۴ - نگهداری از حیوانات برای تفریح
امام صادق(علیه السلام) در حدیثى معروف مى فرماید: «شایسته است انسان وقت خود را به چهار قسمت تقسیم کند، سپس توصیه مى کند که یکى از آن چهار قسمت صرف تفریح شود.» این موضوع نشان مى دهد که تفریح براى یک انسان، خصوصاً براى جوانان لازم است، و باعثمى شود که دیگر وظایف خود را بهتر انجام دهد. نگهدارى از حیوانات که در عین تفریح داراى جنبه هاى علمى و تحقیقى درباره دنیاى آفرینش، تقویت روحیه محبّت، و نیز نظاره و دقّت بر عجایب خلقت و قدرت خداوند متعال مى باشد، به نظر جنابعالى چگونه است؟
پاسخ: نگهدارى حیوانات براى اهدافى که در بالا ذکر شد، نه تنها مانعى ندارد، بلکه فواید معنوى و مادّى نیز دربردارد. ولى طورى باشد که منتهى به اسراف یا آزار حیوانات نشود.
۵ - هزینه های نگهداری حیوانات
نگهدارى از حیوانات ماهانه مبلغى هزینه در پى دارد، مانند دانه اى که براى قنارى یا طوطى مى خرند، یا کاهو یا سبزى که براى خرگوش، خریده مى شود. چنین هزینه هایى چه حکمى دارد؟
پاسخ: این هزینه ها مادامى که به اسراف منتهى نشود، ایرادى ندارد.
۶ - نگهداری سگ با رعایت مسائل شرعی
اگر محیط زندگى سگ خارج از اتاق باشد، مثلا در حیاط، یا باغ، یا پشت بام و یا خانه اى برایش بسازند، و مسائل مربوط به طهارت و نجاست را مراعات کنند، نگهدارى از آن چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر پاکى و نجاست رعایت شود، و بودن آن حیوان در خانه فایده اى داشته باشد، مانعى ندارد.
۷ - عدم تفاوت حکم انواع سگ
معروف است که «تازى»(سگ شکارى) در احکام نجاست و طهارت با سگهاى دیگر تفاوت دارد. شاید دلیلش این باشد که طبق آنچه در تاریخ آمده اعراب(پس از اسلام) از رفت و آمد تازى به خیمه ها ممانعتى نمى کردند، و تازى حقّ داشت در خیمه با آنها بخوابد، و آن را هدیه اى از سوى خدا مى دانستند. آیا تفاوتى میان تازى و سایر سگها در نجاست مى باشد؟
پاسخ: تفاوتى از این جهت میان سگها نیست، و معمولا مسلمانان از سگ ها براى سه منظور استفاده مى کردند: پاسبانى خانه، پاسبانى باغ، و پاسبانى از گلّه. و در کتب فقهى ما درباره این سه نوع سگ بحثشده، و به عنوان «کلب الحارس» و «کلب الماشیه» و «کلب الحائط» از آنها یاد شده است.
۸ - نگهداری سگ های خانگی
حکم نگهداری سگهای خانگی چیست؟ حکم نگهداری آن در حیاط خانه چیست؟(با توجه به اینکه سگهای خانگی تربیت شده هستند و از مدفوع خود نمی خورند(
پاسخ: هرگاه سگ ها برای پاسبانی منزل باشند مانعی ندارد.
حضرت علی(ع) می فرمایند:
سگ ده خصلت دارد که اگر در انسان باشد از نیکان و سعدا خواهد بود.
۱ - سگ خانه مخصوص ندارد، و این از صفات مجردان است.
۲ - سگ غالبا در شب ظاهر مى شود و این از صفات عابدان است.
۳ - سگ زاد و توشه خود را در سفر حمل نمى کند و این علامت توکل است.
۴ - سگ هنگامى که سفره مى گسترانند و طعام حاضر مى شود در گوشه اى مى نشیند و این نشانه طبع بلند اوست.
۵ - اگر سگ را صاحبش بزند و از خود براند با کوچکترین بهانه اى برمى گردد و این از نشانه هاى مریدان است.
۶ - سگ از صاحبش در سختى جدا نمى شود و این از نشانه هاى صابران است.
۷ - سگ هنگام مرگ چیزى به ارثنمى گذارد و این از علائم زاهدان است.
۸ - سگ همیشه گرسنه است و این علامت مجاهدان است.
۹ - سگ همواره بیمناک است و این علامت صالحان است.
۱۰ - سگ به کم دنیا راضى است و این علامت عاشقان است
براستى اگر انسان از همه علائق و وابستگیهاى دنیا بریده باشد و از همه چیز دل بکند، خداوند یکتا را بپرستد و بر او اعتماد و توکل نماید، و به غیر او امیدى نداشته باشد. مرادش خدا باشد، در مقابل سختیها استقامت نماید، ناملایمات را بر خود هموار سازد، نسبت به دنیا بى اعتنا باشد، در راه خدا تلاش و پیکار کند و عمل صالح انجام بدهد، و مشتاق لقاء حق باشد، بدون شک چنین شخصى از نیکان روزگار و مصداق انسان کامل است و از زمره سعدا بشمار مى آید.
انسان کامل کسى است که واجد این ده خصلت باشد: تجرد، تعبد، توکل، نزخ، ارادت، استقامت، زهد، جهد، صلاح و عشق.
پیوست شماره(۲)
دلایل عقلانی:
۱ - سلامت روح و روان - سلامت جسم
سلامتی روانی متفاوت از بیماری روانی است
سلامت نیوز - به گفته محققان انگلیسی نگهداری حیوانات خانگی مخصوصا سگ های اهلی و مراقبت از آنها علاوه بر تقویت روحیه و افزایش سلامت روحی روانی افراد، باعثکاهش بیماری مبتلایان به شیزوفرنی می‌شود و از راه های درمان افسردگی می باشد.
به نقل از پایگاه خبری آسوشیتدپرس؛ مطالعات محققان انگلیسی در این زمینه نشان میدهد نگهداری حیوانات خانگی مخصوصا سگهای خانگی باعثتقویت روحیه و سلامت روح و روان افراد می‌شود و همچنین این عمل از بروز بیماری‌های گوناگون در خانه جلوگیری می‌کند.
به گفته پزشکان وجود سگهای خانگی باعثشناسایی علائم پیش سرطان، بهبود وضعیت روحی بیماران مبتلا به شیزوفرنی و همچنین کاهش درد های مزمن کودکان می‌شود.
گفتنی است؛ دکتر ول از محققان دانشگاه در انگلیس با ارائه مدارک مستدل و قوی، کاهش فشار خون و سطح کلسترول مضر خون و به طور کلی کاهش مشکلات سلامتی افراد را از آثار نگهداری حیوانات خانگی خصوصا سگ خانگی می‌داند
تحقیقات گسترده محققان در نقاط مختلف جهان نشان میدهد که میتوان پارهای از مشکلات عاطفی و اختلالات روحی افراد را به وسیله حیوانات خانگی درمان کرد و موجب سرگرم شدن سالمندان در محیط خانه و جلوگیری از بروز افسردگی در آنها شد. براساس تحقیقات اخیر روان‌شناسان استرالیایی، برقراری پیوند عاطفی میان حیوانات خانگی و سالمندان آنها را از حالت سکون خارج و قسمتی از نیازهای روحی وی را برآورده می‌کند. از طرفی یکی از معضلات زندگی صنعتی و شهرنشینی، کاهش رفت و آمدها و تنهایی ناگزیر پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هاست و این احساس تنهایی در دراز مدت آثار مخربی بر روح و روان آنها
میگذارد. از طرفی بررسی‌ها نشان میدهد که نقش التیامبخش حیوانات اهلی در روحیه سالمندان و سرگرم شدن‌شان بسیار پررنگ است.
بنابراین نگهداری از طوطی، قناری، فنچ، کاسکو، مرغ عشق، سگهای آپارتمانی، گربه و همستر یا داشتن یک آکواریوم خانگی شما را سرگرم می‌کند و داشتن یک همدم دوست‌داشتنی را تجربه خواهید کرد. البته باید در مورد بهداشت حیوانات بسیار حساس عمل کرد و قبل از خرید از سالم‌بودن حیوان مطمئن شد. محل نگهداری حیوانات خانگی و فراهم آوردن شرایط خوب و بهداشتی برای آنها نیز یک مساله بسیار مهم است.
مطالعات محققان و دانشمندان نشان داده است افرادی که در خانه خود حیوانی را نگهداری می کنند، نه تنها با مشکلات، بهتر کنار می آیند، بلکه از اضطراب و نا آرامی آنها نیز کاسته شده و باعثطول عمر فرد نیز می شوند.
زمانی که به حیوانی غذا می دهیم، او را نوازش می کنیم و یا این که حتی با حیوان حرف می زنیم، به نوعی به دنبال آرامش و ارضای امیال و احساسات خود هستیم و حیوان با ابراز شادی و حرکات خود، باعثآرامش ما می شود. کم تر خانه روستایی در ایران است که دام و طیور و پرندگان مختلف در آن وجود نداشته باشد.
شمال ایران، نمونه بارزی بر تأیید این مدعاست. در غرب و شمال غرب ایران نیز همین روند ادامه دارد.
در ایران قدیم، کم تر خانه ای پیدا می شد که چند حیوان خانگی در آن وجود نداشت. حتی در آپارتمان های کوچک امروزی نیز به چشم می خورد. در آیین آسمانی اسلام نیز بر نگهداری حیوانات تأکید شده است. به علاوه روان شناسان امروزی به والدین تأکید می کنند برای ایجاد حس طبیعت دوستی و آرامش فرزندان خود، در خانه، حیوانات متفاوتی را نگهداری کنند.
۲- عملکرد به عنوان دستیار:
سگ راهنما کمک و راهنمای با ارزشی است برای آنهاکه می خواهند از این راه کمک بگیرند.
آزادی و تحرکی که سگ راهنما برای شخص نابینا فراهم می آورد، زمینه فعالیت شخص را وسیع می کند، روحیه وسلامتیش را بهبود می بخشد، به شخص نابینا احساس اعتماد و برابری با مردم بینا می دهد. شخصی که با سگ راهنما کار می کند می تواند با استقلال فراوان بیشتر مسیر ها را طی کند.
مردان و زنان نابینایی که از نظر روحی و بدنی مناسب باشند(یعنی نه خیلی پیر و نه خیلی جوان) و در زندگی مقصد و آرزویی دارند می توانند از سگ راهنما استفاده کنند
کسانی که می خواهند به استخدام جایی در آیند و یا در فعالیت های اجتماعی شرکت نمایند می توانند استفاده از سگ راهنما را در نظر داشته باشند
۳ -کشف مواد مخدر:
تاریخچه استفاده در ایران:
مرکز سگ موادیاب در سال ۷۹ با پیگیری های پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا به طور رسمی افتتاح شد به طوریکه امسال بیش از ۲۰ تن مواد مخدر توسط تیمهای عملیاتی سگ موادیاب کشف و تا حدود زیادی باعثایجاد اختلال و ناامنی در بخش حمل و نقل جاده ای مواد مخدر شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پلیس به نقل از پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا، سابقه استفاده از سگ در ماموریت های پلیس مبارزه با مواد مخدر به ابتدای دهه ۶۰ باز می گردد، به طوری که برای اولین بار در سال ۱۳۶۱ با هماهنگی بعمل آمده میان کمیته انقلاب اسلامی سابق و نیروی هوایی ۲ نفر از پرسنل آن نهاد جهت طی دوره آموزشی به پایگاه یکم شکاری نیروی هوایی معرفی شدند و در همان سالها با در اختیار گرفتن ۶ قلاده سگ در گلوگاهها اقدام به استفاده از آنها جهت کشف جاسازی های مواد مخدر کردند.
لیکن بروز مشکلاتی مانند حمل و نقل نامناسب، نگهداری، امکانات بهداشتی، تهیه غذا و بیماری در بین سگها باعثتلف شدن آنها شد و به سبب همین مشکلات در سال ۶۴ این واحد منحل گردید.
حدود یک دهه بعد و پس از ادغام نیروهای انتظامی در سال ۱۳۷۴ با احساس نیاز، دور تازه ای از بکارگیری سگ در ماموریت مبارزه با مواد مخدر در دستور کار ناجا قرار گرفت و قراردادی میان معاونت امنیت ناجا و نیروی هوایی منعقد و طی آن ۴ قلاده سگ به ناجا واگذار شد.
در این سالها با توجه به همکاریهای بین المللی بعمل آمده توسط نیروی انتظامی و ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری و ایجاد ارتباط با سازمانها و پلیس های دیگر کشورها، همکاری گسترده ای در زمینه توسعه بکارگیری سگهای موادیاب در مبارزه با مواد مخدر بعمل آمد به طوریکه با همکاری کشور فرانسه و اعزام مربی و تعدادی سگ از سال ۷۸ شالوده اصلی مرکز سگ موادیاب پایه ریزی شد.
در سال ۱۳۷۹ با پیگیری های پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا با خرید باغی به وسعت ۱۲۰۰۰ هکتار در کمال شهر کرج مرکز آموزش مربی و تربیت سگ موادیاب ناجا به طور رسمی با حضور تعدادی از مسئولین بلند پایه افتتاح شد.
در سال های اخیر توسط این مرکز فعالیت های عمده ای در زمینه تعلیم و تربیت سگهای موادیاب و آموزش مربیان اعزامی از سراسر کشور صورت پذیرفت و از سال ۱۳۸۳ تاکنون با تقویت بیشتر این مرکز دستاوردهای مهمی در زمینه بکارگیری تیم های عملیات سگ موادیاب در استان های سراسر کشور بدست آمد که نقطه اوج این جهش در سال ۸۵ بوده است.
با برنامه ریزی های انجام شده توسط پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا در این سال بیش از ۲۰ تن مواد مخدر توسط تیمهای عملیاتی سگ موادیاب کشف و تا حدود زیادی باعثایجاد اختلال و ناامنی در بخش حمل و نقل جاده ای مواد مخدر گردید.
به گفته سردار حسین آبادی رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا، در حال حاضر، ۵۰ قلاده سگ مواد یاب در کشور مورد استفاده پلیس در کشف مواد مخدر قرار می گیرد.
این درحالی است که با مقایسه آمار کشفیات مواد مخدر توسط سگ های مواد یاب از سال ۸۰ تا کنون شاهد سیرنزولی کشفیات هستیم به طوریکه در سال ۸۰،۸۳۳ کیلو، درسال ۸۱،۲ تن و ۴۳۵ کیلو، درسال ۸۲،۴ تن و ۶۰۵ کیلو، در سال ۸۳،۷ تن و ۶۹۳ کیلو، در سال ۸۴،۱۷ تن و ۳۶۰ کیلو و در سال ۸۵ نیز ۲۰ تن و ۸۲۳ کیلو انواع مواد مخدر بدست آمده است.
ایجاد مرکز سگ موادیاب یکی از اقدامات موثر ناجا در مبارزه با موادمخدر طی سالهای اخیر بوده و همان گونه که آمارها نشان میدهد از سیر صعودی عملکرد برخوردار بوده، لذا به نظر میرسد که در صورت تقویت و توسعه این مرکز، نیروی انتظامی در آینده شاهد کسب دستاوردهای بیشتری خواهد بود.
همچنین با تجارب بدست آمده طی این سالها این یگان از قابلیت کافی جهت تبدیل شدن به یکی از مراکز آموزش منطقه ای پلیس برخوردار گردیده و می تواند یکی از مصادیق و نقاط قوت همکاریهای بین المللی پلیس جمهوری اسلامی ایران در مبارزه جهانی علیه باندها و شبکه های بین المللی مواد مخدر باشد.
جانشین پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی با اشاره به افزایش ۲۱ درصدی کشف مواد مخدر طی ماه گذشته توسط سگ های مواد یاب گفت: طی این مدت ۱۴ تن و ۶۲۰ کیلوگرم انواع مواد مخدر توسط سگ های موادیاب کشف شده است.
سردار علی فودازی جانشین پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران " ایسکانیوز "، با بیان اینکه همزمان با رشد شگردهای جاسازی مواد مخدر توسط قاچاقچیان این پدیده شوم که از هر راهی برای قاچاق استفاده می کنند تجهیزات و شگردهای پلیس مبارزه با مواد مخدر هم جهت کشف و مبارزه با این معضل جهانی ارتقاء پیدا کرده است به طوری که سایر کشورها هم به نوعی از این تجارب بهره مند می شوند.
۳ - امداد و نجات:
تاریخچه استفاده از سگ در هلال احمر
نقطه صفر مرکز برمی گردد به سال ۷۸و تلاش بی وقفه برای تاسیس مرکزی برای پرورش سگهای امداد و نجات، کاری که تا آن زمان نه تنها در ایران بلکه در سراسر خاورمیانه با این همه زلزله، سیل و طوفان که مثل نقل و نبات بر این منطقه از کره زمین نازل می شود، کسی به فکرش نرسیده بود یا این که اصلا به آن اهمیت نداده بودند.
پیش از هر چیز، یک مساله مطرح بود و آن هم برخی مشکلات شرعی در زمینه پرورش سگها بود که خیلی زود با رایزنی های صورت گرفته و با توجه به اهمیت نقش سگها در عملیات امدادی، موافقت های لازم اتخاذ شد و داستان احداثبزرگ ترین مجتمع تربیت سگهای امداد و نجات خاورمیانه کلید زده شد.
برای شروع کار، ۲ مربی سوئیسی با دو سگشان، کوله پشتی هایشان را بستند و برای یک دوره آموزشی یک ماهه آمدند ایران، تا نخستین دوره آموزش جستجو و تربیت سگهای تجسس پایه گذاری شود. چند ماه بعد خانم دکتر رهیده، همسر دکتر حبیبی(معاون اول سابق رئیس جمهوری) چند قلاده سگ به مرکز اهدا کرد و به این ترتیب از سال ۸۰ کارها شکل جدی تری به خود گرفت و تعداد مربیانی که باید آموزش می دیدند بیشتر شد، اما متاسفانه سوئیسی ها شرط گذاشتند و آن این که سگها باید تمام روز همراه مربیانشان و در خانه آنها باشند و وقتی این موضوع مورد قبول واقع نشد، آنها هم بعد از تمام شدن مدت قراردادشان سگرمه هایشان
را در هم کشیدند و با هواپیمای بعدی برگشتند به سرزمین سرد و یخی خودشان.
با برگشتن سوئیسی ها، چون نمی شد کار را تعطیل کرد، مرکز دست به دامان مربیان آموزش سگهای نیروی هوایی شد. این مربیان سگها را برای نگهبانی، ردیابی مهمات ویا یافتن هواپیماهای سقوط کرده تربیت می کردند و البته فاز کاری آنها با فاز کاری سگهای تجسس امدادکه قرار بود آدم و آن هم از نوع نفس کشش را پیدا کنند خیلی فرق داشت، اما به هر حال آنها توانستند برخی آموزش های اولیه را بدهند
شرکت در چندین کنگره جهانی در خارج از کشور به مسوولان هلال احمر یاد داد که باید بیشتر دنبال کار بود، به این ترتیب، طرحی برای سازمان صلیب سرخ آلمان ارسال شد، آلمان ها اول کمی شگفت زده شدند و بعد از شگفت زدگی به فکرشان رسید این ایرانی ها عجب مخ هایی هستند که با این همه مشکل که در زمینه نگهداری سگ در این کشور وجود دارد، باز هم پای کار هستند و می خواهند چنین مرکزی که در خاورمیانه همتا ندارد، تاسیس کنند؛ البته شاید هم فکر کردند این یک شوخی خنده دار است.
با این حال آلمان ها وقتی اصرار ایرانی ها را دیدند، بعد از کمی این پا و آن پا کردن گفتند: حالا که خود ایرانی ها مایلند و امکانات هم دارند چه بهتر که به آنها کمک شود و این همان نقطه پرش طلایی برای مرکز بود. چون چنین مرکزی در خاورمیانه وجود نداشت
آلمان ها حاضر به سرمایه گذاری در زمینه اعزام مربی و خرید برخی از تجهیزات شدند و مدتی بعد «مایکل کی ال او»، معاون گروه تجسس هامبورگ چمدانش را بست و آمد ایران
کی ال او، در همان ابتدای کار به اولین مشکل تاریخی در این زمینه برخورد، مشکلی که سوئیسی ها قبلا با آن مواجه شده بودند، زندگی سگها با مربیانشان در یک خانه در ایران امکانپذیر نیست.
اما او خیلی زود متوجه قضایا شد و با همان هوش و ذکاوت خاص آلمانها از تجربه سوئیسی ها سرمشق گرفت و با شرایط ایرانی ها کنار آمد و قبول کرد که سگها به صورت جدا از مربیانشان در یک مرکز خاص زندگی کنند و فقط در طول روز در مرکز با مربیان خودشان فعالیت کنند، ولی با این شرط که محل زندگی مربیان در خانه هایی در نزدیکی سگها باشد.
این طور بود که با آمدن این مربی آلمانی کار تربیت سگهای نجات سروسامان گرفت و به نقطه ای که حالا آنجا ایستاده است، رسید.
بیش از ۵۰ سگ و نزدیک به ۳۰ مربی حرفه ای که چند تا از این مربیان در کشور آلمان اردوهای سختی را پشت سر گذاشته اند.
حالا پس از رونق مرکز، صلیب سرخ جهانی و هلال احمر ایران دارند تلاش می کنند. مرکز نگهداری سگهای کمالشهر به صورت مرکزی بزرگ در منطقه خاورمیانه در بیاید و مربیان آن با آشنایی به زبان انگلیسی برای کمک به آسیب دیدگان حوادثکشورهای همسایه نیز مورد استفاده قرار گیرند.
کلاس درسی برای سگها
سگهای تجسس، اعم از سگهای پلیس، امداد و نجات و…، به طور کلی دو نوع آموزش می بینند؛ آموزش های عمومی و آموزش های تخصصی.
درمرحله آموزش های عمومی یک سگ باهوش جستجو یاد می گیرد به دستورات صاحب خودش عمل کند؛ دستوراتی مثل «بنشین»، «بیا»، «ساکت» و هزار و یک جور دستوری که صاحبش آنها را از او می خواهد.
اما در مرحله تخصصی سگهای جستجو با توجه به هدف تربیتشان آموزش هایی را می بینند تا بتوانند کارهای جستجو را انجام دهند.
برخی از آنها مثلا سگهای پلیس مبارزه با مواد مخدر برای یافتن مواد مخدر تربیت می شوند، برخی دیگر برای یافتن هواپیماهای سقوط کرده(سگهای نیروی هوایی) و برخی برای نجات افراد زنده در میان آوار(سگهای جستجوی امداد و نجات) و برخی هم برای یافتن کوهنوردان گیر افتاده در بهمن و کولاک کوهستان(سگهای امداد کوهستان) و به این ترتیب نوع آموزش هایی که به آنها داده می شود متفاوت است.
بنابراین سگها به صورتهای مختلف آموزش های خاص خود را می بینند و به بوهای خاصی حساس می شوند که برای سگهای تجسس امداد بوی انسان زنده است.
علی جیروند، مسوول اداره سگهای تجسس درباره شیوه آموزش سگهای تجسس امداد می گوید: آموزش سگها به روش شرطی سازی صورت می گیرد که روش بسیارپیچیده ای است؛ اما به زبان ساده می شود گفت، آموزش سگها به این نحو است که مربی در نخستین جلسات آموزش در فاصله چند متری سگها می نشیند و با صدا زدن و تکان دادن اسباب بازی مورد علاقه حیوان، او را به پارس کردن تحریک می کند، پس از آن که سگ این کار را درست انجام داد، مربی به او اسباب بازی و یا بیسکویت مورد علاقه اش را می دهد، سگ علاوه بر آن که جایزه می گیرد، فکر می کند، مربی دارد با او بازی می کند و بنابراین به پیدا کردن مربی علاقه مند می شود.
بتدریج فاصله مربی و سگ بیشتر و بیشتر می شود و کم کم مربی جایی قرار می گیرد که سگ نمی تواند او را ببیند و تنها بوی او را احساس می کند، مربی با صدا زدن، سگ را تشویق می کند تا او را پیدا کرده و پارس کند و جایزه خود را بگیرد.
کم کم مربی فرد دیگری را به جای خود قرار می دهد و سگ برای یافتن او تلاش می کند، با یافتن او باز هم حیوان جایزه می گیرد و به این ترتیب او کاملا شرطی می شود و از آنجا که او فکر می کند این یک بازی مثل قایم باشک است و بعد از هر بار پیدا کردن کسی که مخفی شده جایزه می گیرد، باعلاقه این کار را انجام می دهد.
هنگام عملیات واقعی مثلا زمان زلزله نیز سگ تصور می کند کسی برای بازی با او در زیر آوار مخفی شده و با یافتن او و پارس کردن جایزه می گیرد. علاوه بر این تمرینات عمومی و تخصصی سگها تمرینات خاص و مورد نیازی مثلا سوار شدن به بالگرد را هم می بینند.
جیروند، مدیر اداره سگهای تجسس می گوید تمرین با بالگرد یکی از تمریناتی است که بتازگی مطرح شده است. علتش هم آن بود که در یک عملیات که با استفاده از بالگرد انجام می شد، یکی از سگها به حدی از بالگرد ترسیده که از ترس به صورت مربی خود چنگ می زد و یا به سمت ملخ هواپیما حمله ور می شد، در حالی که آنها پس از مدتی آموزش با بالگرد حالا کاملا به این وسیله عادت کرده اند. آموزش سگها از حدود ۲ماهگی شروع می شود و بسته به هوش سگ تا ۱۸ماهگی و حتی تا ۲سالگی ادامه می یابد.
جستجو و یافتن افراد زنده در زیر آوار، سیل و هزاران بلای طبیعی و مصنوعی دیگر یک همکاری دو طرفه بین سگ و مربی اوست، یک سگ جستجو و نجات و مربی اش آنقدر به یکدیگر نزدیک می شوند که بخوبی می توانند حتی احساسات یکدیگر را درک کنند و با زبان احساس و با علایم قراردادی خاصی منظورشان را به همدیگر تفهیم کنند.
دکتر پرند، مدیر دفتر امداد ونجات هلال احمر در این باره می گوید: مهمترین اصل موفقیت در به کارگیری سگهای جستجو در عملیات مختلف ایجاد همکاری بین حیوان و مربی اوست، زمانی کار نتیجه می دهد که مربی بتواند بخوبی زبان حیوان را بفهمد؛ یعنی او بتواند با درک علایمی که سگ از خود نشان می دهد و مشخصه هایی که حیوان در هر لحظه دارد، بفهمد منظور حیوان از هر حرکت چیست و گرنه به این صورت نیست که یک سگ امداد به هر کسی داده شود و او بتواند عملیات جستجو و نجات را انجام دهد.
سگهای مشهور ایرانی رکورد شکستند
کرونی، جک و پیتر مشهورترین سگهای امداد ایرانی هستند، جک سگ جوانی است که در جریان زلزله بم مکان پیرزنی را پس از گذشت ۸ روز شناسایی کرد. کرونی برادر جک، بزرگ ترین سگ مجموعه امداد است.
او توانسته است کودک شیرخواره ای را پس از گذشت ۵روز از وقوع زلزله پیدا کند، این سگ با شناسایی مکان ۱۳زنده در زلز له بم، یکی از رکورددارهای جهان است.
رکورد سگهای ایرانی
گروه سگهای جستجوی امدادایران در حادثه بم یک رکورد جهانی در زنده یابی به دست آوردند، در این زلزله در حالی که ۲۵ کشور جهان بین ۴ تا ۱۰ سگ جستجو را به ایران آورده بودند فقط توانستند یک نفر را زنده پیدا کنند البته این موضوع تا حدود خیلی زیادی به تفاوت وضعیت جوی بین ایران و کشورهایی که سگها از آن آورده شده بودند برمی گشت؛ اما گروه ایرانی ۶۷ انسان زنده را به طور مستقیم(یعنی نجات آنها نیز از سوی مربیان ایرانی بوده است) پیدا کردند، و این بغیر از ۳۳۰ نفری بود که جای آنها توسط سگها نشانه گذاری شد و گروههای امداد بعدی آنها را نجات دادند.
مربی سگ های جست و جوی نجات هلال احمر کل کشور در گفت و گو با مهر با اعلام این مطلب گفت: تا کنون ۱۵ سگ در هلال احمر استان تهران در زمینه تجسس و نجات تربیت شده است که هم اکنون آماده هرگونه عملیات است.
حسین درخشان با تاکید براینکه آموزش هر سگ تا آمادگی کامل آن حدود یک سال و نیم تا دوسال زمان می برد افزود: در آموزش این سگ ها هیچ کپی برداری از سگ های زنده یاب و تجسس کشورهای دیگر نشده است و تعلیم این سگ ها زیر نظر مربی ایرانی در داخل کشور صورت می گیرد.
وی ادامه داد: البته تعلیم مربیان زیر نظر مدرسان صلیب سرخ آلمان بوده که هر سه ماه یکبار برای آموزش این مربیان به ایران می آیند و آموزش های لازم را به آنها ارایه می دهند.
مربی سگ های جست و جوی نجات هلال احمرکل کشور بیشترین فعالیت سگ های زنده یاب را مربوط به زلزله بم دانست و اظهار داشت: این سگ ها برای اولین بار در زلزله بم ۷۶ فرد زنده را در آوارها پیدا کردند که در آن زمان که آغاز فعالیت هایمان بود آمار قابل قبول و چشمگیری به حساب می آمد.
درخشان از تعلیم سگ های خانگی به صورت رایگان خبر داد و گفت: اخیرا طرحی از سوی سازمان سگ های جست و جوی نجات هلال احمر كل كشور ارائه شده است كه در صورت تایید آن از سوی جمعیت هلال احمر این نوع از سگ ها نیز آموزش های تجسس و زنده یابی را خواهند دید
