سنوات کارگران ؛ طبق آخرین بخشنامه حق سنوات ، ماده ۲۴ قانون کار در سال۹۲، اصطلاح حق سنوات یا پاداش پایان کار مبلغی است که در پایان هر سال یا پایان هر قرارداد، از طرف کارفرما به کارگران مشمول قانون کار پرداخت می شود؛ البته در اندیشه معاصر بیان می کنیم که میزان سنوات، بخشی از تسهیلات و پاداش‌های لحاظ شده از طرف وزارت کار برای افراد شاغل است. حق سنوات بخشی از پایین بودن میزان حقوق کارمندان و هزینه‌های آنان را جبران می‌کند.
سنوات کارگران
کارفرمایان می‌توانند میزان سنوات را ماهانه پرداخت کنند؛ بیشتر کارفرمایان در انتهای سال یا زمان اتمام قرارداد این مبلغ را به پرسنل خود می‌پردازند. میزان حق سنوات معادل یک ماه آخرین مزد ثابت دریافتی به کارگر در هر سال است. با دریافت پاداش حق سنوات، انگیزه پرسنل بالا رفته و کیفیت و بازده تلاش او افزایش خواهد یافت.
اگر سنوات پرسنل به صورت سالانه پرداخت نشود، زمان تسویه حساب یا ترک کار، کل سنوات براساس آخرین حقوق محاسبه می‌گردد.
سنوات خدمت چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
اگر برای شما هم سؤال است که محاسبه سنوات طبق قانون کار چگونه انجام می‌گیرید؟ و پایان کار کارگران چگونه محاسبه می‌شود؟ ادامه این مطلب را حتماً بخوانید. فرمول محاسبه سنوات کارگران به‌صورت زیر است:
سنوات = حقوق پایه / (تعداد روزهای کارکرد * ۳۶۵ روز)
بدین شکل که برای محاسبه سنوات طبق قانون کار باید تعداد روزهای کارکرد هر فرد را در ۳۶۵ روز سال ضرب کرد و سپس حاصل آن را بر حقوق پایه تقسیم نمود.
لازم به ذکر است که نحوه محاسبه سنوات ۱۴۰۱، ۱۴۰۲، سال‌های پیشین و سال‌های پیش رو نیز بر اساس همین فرمول محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر فرمول محاسبه پایه سنوات در سال‌های مختلف تغییر نکرده و تا زمانی که بخشنامه یا قانون مصوبی ابلاغ نشود، فرمول کلی حق سنوات به همین ترتیب باقی خواهد ماند.
به طور کلی پایه سنوات روزانه ۷۰۰۰ هزار تومان است که به همه کارگران پرداخت می‌شود و کارگر بر اساس مدت قرارداد خود، از ابتدای سال دوم از این حق برخوردار می‌شود. البته مدت قرارداد باید بیش از یکسال باشد. همچنین در صورتی که کارگر مشمول طبقه‌بندی مشاغل باشد منطبق با بخشنامه حقوق میزان سنوات او روزانه ۷ هزار و ۵۶۰ تومان افزایش می‌یابد.
کارگران فصلی هم بر اساس مدت زمان کار خود، از سنوات بهره‌مند می‌شوند. توجه داشته باشید که پایه سنوات شامل ۲۱ درصد افزایش حقوق و مزایای سال ۱۴۰۲ نیست.
قانون سنوات وزارت کار
براساس قانون سنوات وزارت کار نرخ پایه سنوات در سال جاری در مورد کارگران دارای قرارداد دائم و موقت مشمول قانون کار که دارای یک سال سابقه کار شده و یا یک سال از دریافت آخرین پایه (سنوات) آنان در همان کارگاه گذشته باشد، اعم از اینکه حق سنوات یا مزایای پایان کار خود را تسویه کرده باشند یا خیر، روزانه ۷۰.۰۰۰ ریال (در مجموع پنجاه و هشت هزار و سیصد و سی و سه ریال) تعیین می‌گردد.
زمان پرداخت حق سنوات چه زمانی است؟
باید ببنیم با فرض شرایط دوم که در بالا مطرح کردیم، چه زمانی قرارداد همکاری خاتمه یافته و کارفرما باید سنوات را پرداخت نماید.
همان‌طور که قبلا در اندیشه معاصر بیان کردیم، بعضی کارفرمایان پرداخت حق سنوات را به اتمام زمان همکاری موکول می‌کنند. یعنی، کارفرما باید حق سنوات را به هنگام ترک کار کارگر پرداخت کند:
بازنشستگی
از کار افتادگی کلی
استعفای کارگر
اخراج کارگر
فوت کارگر بیمه شده
پایان قرارداد همکاری
البته نوع پایان یافتن همکاری در پرداخت حق سنوات تاثیری ندارد. پرداخت حق سنوات، یکی از تعهدات کارفرما در قبال کارگر در زمان پایان کار است.
حق سنوات به چه کسانی تعلق نمی‌گیرد؟
حقوق سنوات به همه کارگران رسمی و غیررسمی، پاره وقت ، تمام وقت، قراردادی یا … پرداخت می‌شود. تنها استثنای موجود در پرداخت حق سنوات، دانشجویان یا دانش آوزانی هستند که در فصل تابستان به کاری اشتغال یافته‌اند. متاسفانه به این گروه از افراد، هیچ حق سنواتی تعلق نخواهد گرفت.
پایه سنوات چقدر است؟
اگر سابقه کاری فرد شاغل بیش از یک سال باشد، برای محاسبه پایه سنوات باید تعداد روزهای کاری ماه را در حقوق پایه معین شده از طرف وزارت کار ضرب نمایید.
پایه سنوات سال ۱۴۰۲ چقدر است؟
کارگرانی که در سال ۱۴۰۲ یک سال سابقه کار داشته یا یک سال از دریافت آخرین پایه سنواتی‌شان گذشته باشد، در هر ماه معادل ۲۱۰ هزار تومان است که به کارگران شاغل در کارگاه‌های بدون طرح طبقه‌بندی مشاغل پرداخت خواهد شد.
در کارگاه‌هایی که طرح درجه‌بندی مشاغل اجرا می‌شود، پرداخت پایه سنوات براساس جدول گروه‌بندی بیست گانه خاصی صورت خواهد گرفت.
دستورالعملِ جدید وزارت کار برای محاسبه سنوات کارگران
به موجب رای اخیرِ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مزد کارگر مفهومی فراتر از مزد مبنا یا مزد پایه دارد و به معنای هر آن چیزی است که در قابل انجام کار در زمان قانونی کار به کارگر پرداخت می‌شود و نکته کلیدی اینجاست که مبنای محاسبه اضافه‌کاری، جمعه‌کاری، شب‌کاری و سنوات، همین «مزد» است، نه مزد ثابت یا مزد مبنا.
آرمین خوشوقتی، کارشناس ارشد حقوق و روابط کار در ارتباط با اصلاحات انجام شده در محاسبه‌ی سنوات و فوق‌العاده‌های مزدی کارگران اظهار داشت: در شهریور ماه ۱۴۰۲، هیات عمومی دیوان عدالت با ابطال یکی از بخشنامه‌های منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر، اینطور مقرر کرد که «مزد مفهومی فراتر از مزد مبنا و مزد ثابت دارد».
تعریفِ «مزد»
وی با بیان اینکه «در قانون کار، یک جا‌هایی به مزد اشاره شده، در مواقعی مزد ثابت آمده و در برخی بخش‌ها به مزد مبنا اشاره شده» اضافه کرد: مزد مبنا در کارگاه‌هایی که طرح طبقه‌بندی مشاغل دارند، مورد استفاده قرار گرفته؛ اما مزد ثابت مربوط به کارگاه‌هایی‌ست که طرح طبقه‌بندی مشاغل ندارند؛ در توضیح بیشتر باید بگویم مزد مبنا تشکیل شده از مزد گروه و مزد پایه. مزد ثابت هم به معنای مزد شغل به اضافه‌ی مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل است.
این کارشناس حقوقی تصریح کرد: در بسیاری از کارگاه‌ها، علاوه بر مزد مبنا مبالغ دیگری نیز به کارگران پرداخت می‌شود؛ این مبالغ به صورت ثابت، در ازای انجام کار در ساعات عادی انجام کار با هدف ترمیم مزد پرداخت می‌شود.
در کارگاه‌هایی که طبقه‌بندی مشاغل ندارند نیز به همین ترتیب است. مثلاً در یک کارگاه که طرح طبقه‌بندی مشاغل دارد، کارفرما علاوه بر مزد مبنا و مزایای قانونی مانند حق عائله‌مندی، بن خواربار و حق مسکن، ماهانه مبلغی را اضافه به کارگران پرداخت می‌کند. حال سوال این است که آیا اینجا مزد کارگران مزد مبناست یا مزد مبنا به اضافه‌ی تمام این مبالغ؟
او با تاکید بر اینکه «مزد کارگر عبارت است از مزد مبنا به اضافه‌ی تمام پرداختی‌هایی که در قبال انجام کار در ساعات عادی کار پرداخت می‌شود» افزود: در کارگاه‌های فاقد طرح طبقه‌بندی مشاغل نیز همین تعریف صادق است؛ فرض کنید در قرارداد منِ کارگر، یک مبلغی به عنوان مزد ثابت تعریف شده است؛ یکسری ملحقات نیز به آن اضافه می‌شود، ولی در کنار این‌ها یک مبلغی به صورت غیررسمی و خارج از قرارداد هر ماه به حساب من واریز می‌شود؛ حالا اینجا مزد من چقدر است، همان مزد ثابتِ مندرج در قرارداد یا اینکه سایر پرداختی‌هایی که در قبال انجام کار به حساب من آمده، جزو مزد محسوب می‌شود؟
خوشوقتی تاکید کرد: بدیهی‌ست در هر دو حالت (چه در کارگاه‌های واجد طرح طبقه‌بندی مشاغل و چه در کارگاه‌های فاقد این طرح) مزد عبارت است از تمام مبالغی که در قبال انجام کار در ساعات عادی کار به کارگر پرداخت می‌شود؛ بنابراین مزد مفهومی فراتر از مزد مبنا و مزد ثابت دارد. هر مبلغی که خارج از چارچوب طرح طبقه‌بندی یا مقررات وزارت کار به کارگر پرداخت می‌شود، با مزد مبنا و مزد ثابت کارگر جمع می‌شوند و مزد ماهانه‌ی کارگر را تشکیل می‌دهد. تعریف قانونی مزد، چیزی جز این نیست.
مبنای جدید محاسبه سنوات چیست؟
به گفته این کارشناس حقوقی، به موجب رای اخیرِ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مزد کارگر مفهومی فراتر از مزد مبنا یا مزد پایه دارد و به معنای هر آن چیزی است که در قابل انجام کار در زمان قانونی کار به کارگر پرداخت می‌شود و نکته کلیدی که در اندیشه معاصر به آن می پردازیم اینجاست که مبنای محاسبه اضافه‌کاری، جمعه‌کاری، شب‌کاری و سنوات، همین «مزد» است، نه مزد ثابت یا مزد مبنا.
خوشوقتی با بیان اینکه «اگر مبنای محاسبه‌ی اضافه‌کاری، شب‌کاری و سنوات کارگر، مزد مبنا یا مزد ثابت قرار بگیرد، تخلف رخ داده» اضافه کرد: این رای در شهریورماه سال جاری از سوی دیوان عدالت اداری صادر شد؛ بسیاری از کارگران و تشکل‌های کارگری به دنبال اجرای این رای بودند تا اینکه در نهایت، وزارت کار دستورالعمل شماره ۲۲ خود را براساس رای اخیرِ هیات عمومی دیوان عدالت اداری اصلاح کرد.
او ادامه داد: رای شهریورماه دیوان عدالت با دستورالعمل شماره ۲۲ وزارت کار در تضاد و تعارض بود؛ لذا در روزهای آخر بهمن‌ماه، معاونت روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دستورالعمل خود را با دیدگاه منطبق با این رای اصلاح کردند؛ امیدواریم در سایر حوزه‌ها نیز رویکرد وزارت کار همین باشد و تمام دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های خود را منطبق با قانون و آرای قانونی تدوین یا بازنویسی کنند.
به گزارش اندیشه معاصر، این کارشناس ارشد حقوقی با بیان اینکه «اصلاح دستورالعمل شماره ۲۲ وزارت کار، یک اتفاق مثبت است و می‌تواند در جهت احقاق کارگران زحمتکش کشور موثر باشد» افزود: اکنون با این اصلاحات و ابلاغ آن از سوی وزارت کار، در تمام کارگاه‌های دایر کشور که مشمول قانون کار هستند، مبنای محاسبه سنوات، اضافه‌کاری، جمعه‌کاری، فوق‌العاده‌های مزدی و شب‌کاریِ کارگران شاغل، مزد ماهانه کارگر است.
دو سوال کلیدی
خوشوقتی در ادامه گفت: در این بین سوال پیش می‌آید که آیا مبنای محاسبه‌ی عیدی و فوق‌العاده ماموریت هم با این رای و دستورالعمل تغییر کرده؟ پاسخ این سوال، خیر است.
مبنای محاسبه‌ی عیدی و فوق‌العاده ماموریت کارگران، همچنان مزد مبنا (در کارگاه‌های واجد طرح طبقه‌بندی مشاغل) و مزد ثابت (در کارگاه‌های فاقد طرح طبقه‌بندی مشاغل) است؛ بنابراین در مورد عیدی و فوق‌العاده ماموریت هیچ تغییری ایجاد نشده است.
او افزود: سوال دوم این است که آیا با این رای و دستورالعملِ متعاقب آن، مزایای قانونی نیز مبنای محاسبه‌ی سنوات و فوق‌العاده‌ها قرار می‌گیرد که بازهم پاسخ خیر است؛ با این رای، مزایای قانونی یعنی حق عائله‌مندی، حق مسکن و بن خواربار، مبنای محاسبه‌ی سنوات و فوق‌العاده‌های اضافه‌کاری، جمعه‌کاری و شب‌کاریِ کارگران مشمول قانون کار قرار نمی‌گیرد.
