در گذشته و برای قرن‌ها تنها چند متریال محدود و ساده در اختیار معماران و سازندگان بود تا با استفاده از آن‌ها ساختمان‌ها را احداث کنند. آجر و انواع سنگ اصلی‌ترین مصالح بنایی بودند که هم در ساخت دیوارها و هم در اجرای سقف و پوشش بام کاربرد داشتند. اما در یک قرن اخیر و با بهره‌گیری از دستاوردهای جدید تکنولوژی و علم طراحی و تولید مصالحی با تنوع و قابلیت‌های بیشتر رواج یافته است.
ساندویچ پانل سقفی یک متریال نوین و مدرن می‌باشد که از ابتدا اختصاصاً به منظور اجرای سقف انواع ساختمان‌ها بخصوص سازه‌هایی با دهانه متوسط و بزرگ طراحی و تولید شد. امروزه مصالح زیادی وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای ساخت پوشش بام پروژه‌های ساختمانی بهره برد. از میان تمام این متریال‌ها و با در نظر گرفتن تمام عوامل و فاکتورها، در اکثر پروژه‌ها ساندویچ پانل سقفی بیشترین تناسب را با نیازهای عملکردی ساختمان دارد.
در حال حاضر کمتر سوله‌ای را می‌توان در شهرک‌های صنعتی کشور یافت که سقف آن از مصالح دیگری به جز پنل ساندویچی باشد. بررسی بازار متریال‌های ساختمانی نشان می‌دهد که سالانه چندین میلیون مترمربع پانل در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این چند ۱۰۰ هزار مترمربع هم به کشورهای همسایه صادر می‌شود.
ساندویچ پانل سقفی چیست؟
در اواسط قرن بیستم دسته جدیدی از مصالح طراحی و تولید شدند که با نام پانل ساندویچی شناخته می‌شوند. این گروه از متریال‌ها در چند مدل مختلف عرضه می‌گردند. ساندویچ پانل سقفی و دیواری دو مدل اصلی و پرکاربرد از این گروه هستند. پنل‌های ساندویچی ساختاری چند بخشی دارند که یک لایه از عایق حرارت در قسمت میانی جای می‌گیرد و دو ورق در دو سمت بخش میانی، لایه‌های جانبی را تشکیل می‌دهند.
در واقع به منظور تولید این گروه از مصالح ساختمانی از دو ماده اولیه مختلف استفاده می‌شود. هر یک از مواد اولیه (ماده عایق حرارت و ورق‌ها) دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. بدین ترتیب بر خلاف مصالح بنایی که عمدتاً تک عملکردی بوده و تنها دارای یک ویژگی شاخص می‌باشند ساندویچ پانل سقفی و دیواری طیف گسترده‌ای از مزیت‌ها و قابلیت‌ها را دارند و به نوعی کامل‌ترین متریال قابل استفاده در صنعت ساخت‌وساز محسوب می‌شوند.
تفاوت ساندویچ پنل سقفی و دیواری
تمام انواع پنل دارای ساختاری مشابه هستند اما بسته به محل کاربرد از برخی جنبه‌ها متفاوت می‌باشند. برآمدگی‌هایی که روی سطح خارجی ساندویچ پانل سقفی قرار دارند تفاوت اصلی آن با نوع دیواری محسوب می‌شود. این برآمدگی‌ها که اصطلاحاً گام نامیده می‌شوند مشخصه اصلی این متریال هستند.
وجود گام دلایل مختلفی دارد. از یک طرف برآمدگی روی لایه خارجی ساندویچ پانل سقفی سبب افزایش تحمل بار نقطه‌ای می‌شود و از طرف دیگر گام‌ها محل مناسبی برای همپوشانی میان دو پنل مجاور در زمان نصب می‌باشند.
وجود برآمدگی‌ها بافت جذابی به سطوح ساخته شده با پانل می‌دهند و به همین دلیل گاهی معماران از این متریال برای اجرای دیوارهای خارجی و خلق نماهایی جذاب هم بهره می‌برند. باید توجه داشت که ساخت دیوارهای خارجی با ساندویچ پانل سقفی نیازمند طراحی دیتیل‌ها و جزئیات اجرایی خاصی است.
کاربرد ساندویچ پانل سقفی
به منظور ساخت پوشش تمام ساختمان‌ها با هر کاربری و مقیاسی می‌توان از ساندویچ پانل سقفی بهره برد. این متریال ابتدا بیشتر در ساخت سوله‌ها و سازه‌های صنعتی به کار می‌رفت اما به مرور و با توجه به کارایی بالا و قیمت مناسب، پیمانکاران و سازندگان شروع به استفاده از پنل ساندویچی به منظور پوشش سقف سایر کاربری‌ها نمودند. بیشترین کاربرد ساندویچ پانل سقفی مربوط به کاربری‌های زیر می‌باشد:
- سوله‌های صنعتی
- انبارهای کشاورزی
- آشیانه هواپیما
- ویلاهای پیش‌ساخته
- سالن‌های چندمنظوره
- میادین تره‌بار
- انبارهای صنعتی
- ایستگاه‌های راه‌آهن
- ساختمان‌های اداری
- مجتمع‌های تجاری
مزایای ساندویچ پانل سقفی
هر یک از مصالحی که در صنعت ساخت‌وساز به کار می‌روند مزیت‌ها و معایب خاص خود را دارند. ساندویچ پانل سقفی دارای بیش از ۱۰ مزیت مهم و اساسی می‌باشد. بسته به کاربری، مقیاس و شرایط اقلیمی پروژه، برخی از این مزایا اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. جلوگیری از تبادل حرارت و برودت، ممانعت از عبور صدا، ایستادگی در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی و دوام در مجاورت با رطوبت، سطح بیرونی زیبا، وزن سبک و ضخامت کم، امکان حمل آسان و نصب سریع، ایستادگی در برابر آتش و جلوگیری از گسترش آن از جمله شاخص‌ترین ویژگی‌ها و مزیت‌های ساندویچ پانل سقفی هستند.
بعضی از ویژگی‌های مذکور در تمام پنل‌ها مشترک بوده و بقیه مختص نوعی خاص از متریال می‌باشند. طبیعتاً در ساختمان‌هایی که خطر آتش‌سوزی در آن‌ها جدی است باید ساندویچ پانل سقفی ضدحریق (نسوز یا کندسوز) را به کار گرفت. یا به منظور اجرای جداره‌های استخر دوام متریال در مجاورت دائمی با رطوبت اولویت بالایی دارد.
انواع ساندویچ پانل سقفی
مانند اکثر متریال‌های مدرن، ساندویچ پانل سقفی هم در انواع گوناگونی تولید می‌شود که هر یک علاوه بر ویژگی‌های عمومی و مشترک دارای مشخصات و مزایای خاص خود می‌باشند. در هر پروژه ساختمانی باید ابتدا لیستی از نیازمندی‌ها و البته محدودیت‌ها تهیه کرد و سپس با توجه به تمام فاکتورهای موثر، یکی از انواع ساندویچ پانل سقفی را انتخاب نمود. انتخاب صحیح مصالح برای اجرای جداره‌ها تأثیر زیادی بر افزایش کارایی ساختمان دارد. مهم‌ترین موارد تفاوت بین انواع پنل سقفی عبارت‌اند از:
- تعداد گام
- جنس ورق
- ضخامت ورق
- نوع ماده عایق حرارت
- ضخامت کلی پانل
- فرم برآمدگی (گام)
- رنگ پانل
فرم و تعداد گام در لایه بیرونی ساندویچ پانل سقفی هم از جنبه ظاهری و هم از جنبه عملکردی دارای اهمیت است. در حال حاضر پنل سه گام و پنج گام ذوزنقه‌ای رایج‌ترین انواع این متریال هستند. برای لایه‌های جانبی ساندویچ پانل سقفی می‌توان از ورق‌های آلومینیوم، گالوانیزه و آلوزینک بهره برد. ضخامت ورق گالوانیزه و آلوزینک باید ۰.۴ یا ۰.۵ میلیمتر باشد. در صورتی که ضخامت لایه‌های جانبی کمتر از این ارقام باشد کارایی و به خصوص دوام متریال به شدت کاهش می‌یابد. برای ورق آلومینیوم معمولاً ضخامت ۰.۷ میلیمتر در نظر گرفته می‌شود.
در سالیان اخیر ساندویچ پانل سقفی گالوانیزه یکی از پرفروش‌ترین مصالح مورد استفاده برای پوشش بام سازه‌ها و ساختمان‌های متوسط و بزرگ بوده است. البته در شرایطی که میزان رطوبت هوا در فضاهای داخلی یا محیط پیرامونی بالا باشد برای اطمینان از دوام و پایداری جداره‌ها توصیه می‌شود پنل سقفی با ورق آلوزینک مورد استفاده قرار گیرد. گالوالوم یا همان آلوزینک ترکیبی از سه ماده شامل روی، آلومینیم و سیلیکون می‌باشد و به نسبت پوشش گالوانیزه مقاومت بیشتری در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی دارد.
ساندویچ پانل سقفی آلومینیومی طول عمر مفید طولانی‌تری از تقریباً تمام مصالح دیگر دارد. میزان مقاومت هر پنل ساندویچی در برابر عبور حرارت بیش از هر چیز وابسته به جنس ماده عایقی می‌باشد که در بخش میانی آن قرار گرفته است. فوم‌های پلی اورتان، پشم شیشه، پشم سنگ و فوم‌های پلی استایرن در تولید ساندویچ پانل سقفی به کار می‌روند.بکارگیری پشم‌های معدنی سابقه بیشتری در صنعت ساختمان دارد. این دسته از مواد عایق دارای مزیت‌هایی از جمله عایق‌بندی حرارتی و صوتی و همچنین مقاومت در برابر آتش می‌باشند. اما با تولید عایق‌های پلمیری استفاده از پشم سنگ و پشم شیشه به شدت کاهش یافته است.
در حال حاضر پلی یورتان معمولی و پلی اورتان کندسوز بهترین مواد عایق حرارت به منظور تولید ساندویچ پانل سقفی هستند. یکی از دلایل کاهش محبوبیت پشم‌های معدنی مشکلاتی است که احتمال دارد این مواد برای محیط زیست و سلامت انسان ایجاد کنند. دیوارها و سقف‌های ساخته شده با مصالح بنایی معمولاً ضخامتی برابر ۲۰ سانتی‌متر و یا بیشتر دارند اما متریال‌های مدرن در ضخامتی به مراتب کمتر، میزان کارایی بالاتری را به ارمغان می‌آورند. ساندویچ پانل سقفی در ضخامت‌هایی بین ۳ تا ۱۰ سانتی‌متر تولید و عرضه می‌گردد.
در اکثر کاربری‌ها و در بیشتر مناطق آب‌وهوایی می‌توان از پنل سقفی با ضخامت ۳ یا ۴ سانتی‌متر بهره برد و نتایج مطلوبی را به دست آورد. از جنبه تنوع رنگی انواع ساندویچ پانل وضعیت بهتری نسبت به سایر متریال‌ها دارند. در زمان انتخاب رنگ مصالح باید به عوامل مختلف توجه داشت. ویژگی‌های اقلیمی منطقه و کاربری سازه از جمله تأثیرگذارترین فاکتورها در انتخاب رنگ هر متریال ساختمانی محسوب می‌شوند.
مقایسه ساندویچ پنل سقفی با سایر مصالح
همانطور که پیشتر ذکر شد ساندویچ پانل سقفی مزیت‌های زیادی دارد اما آنچه آن را از سایر انواع متریال متمایز می‌کند، اولاً امکان اجرای دهانه‌های یکپارچه و وسیع و دوماً فرآیند سریع نصب آن می‌باشد. مصالح بنایی را فقط در دهانه ۶ متر یا کمتر می‌توان به کار برد. در همین دهانه‌های کوچک هم وزن سقف چنان سنگین می‌شود که خطر بروز خسارات جبران‌ناپذیر در زمان زلزله بسیار بالا است. در مقایسه با روش‌های جدید پوشش سقف مانند عرشه فولادی و دال بتنی هم ساندویچ پانل سقفی سرعت جای‌گذاری، نصب و اجرای سریع‌تری دارد. از جنبه زیبایی هم با بکارگیری این متریال می‌توان سطوحی با رنگ و بافتی زیباتر از سایر مصالح ایجاد کرد.
نصب ساندویچ پانل سقفی
پس از اجرای اسکلت ساختمان و پیش از نصب ساندویچ پنل سقفی باید زیرسازی فلزی با بکارگیری پروفیل‌های مختلف انجام شود. نحوه اتصال پنل‌های سقفی به هم از نوع همپوشانی یا همان اورلب کردن می‌باشد. در این روش همپوشانی در محل گام‌های کناری انجام می‌شود. در این بخش یک اکسسوری خاص به نام فیتر به کار می‌رود. فرم فیتر باید هماهنگ با فرم گام ساندویچ پانل سقفی باشد.
در بالاترین نقطه سقف‌های شیبدار برای پوشاندن درزهای و اطمینان از آب‌بندی بام از دو نوع فلاشینگ تاج و زیر تاج استفاده می‌شود. زاویه و رنگ این دو فلاشینگ مطابق با زاویه و رنگ سقف است. فلاشینگ تاج از بیرون و زیرتاج از داخل نصب می‌گردند. آبرو یا گاتر یکی از متعلقات مهم در نصب ساندویچ پانل سقفی است که وظیفه جمع‌آوری و انتقال آب از روی بام به بیرون را بر عهده دارد.
مشخصات فنی پنل به گونه‌ای در نظر گرفته می‌شوند که در مواقع لزوم چند نفر امکان حرکت روی سقف را داشته باشند. سرعت اجرای بام ساختمان با پانل سقفی به میزان مهارت و تجربه‌ی نصابان وابسته است. یک تیم نصب حرفه‌ای و کاربلد می‌توانند ساخت کل سطح یک سقف وسیع را در کمتر از دو روز به پایان برسانند.
قیمت پانل ساندویچی سقفی
جنس مواد اولیه و ضخامت فاکتورهایی هستند که بر قیمت ساندویچ پانل سقفی اثر می‌گذارند. هر چه ضخامت کلی پنل بیشتر باشد قیمت آن هم بالاتر خواهد بود. از میان مواد عایق حرارتی که در تولید این متریال به کار می‌روند پشم سنگ قیمت به نسبت بالایی دارد. فوم‌های پلی یورتان با توجه به کارایی بالا قیمت به‌صرفه‌تری از سایر گزینه‌ها دارند. پلی ایزوسیانورات (پلی اورتان کندسوز) اندکی گران‌تر از نوع معمولی آن است.
ساندویچ پانل سقفی آلومینیوم به میزان قابل‌توجهی گران‌تر از پنل‌های آلوزینک و گالوانیزه می‌باشد. از میان ورق‌های فلزی گالوانیزه اقتصادی‌ترین انتخاب محسوب می‌شود. با توجه به تأثیر مستقیمی که بکارگیری پانل در کاهش مصرف انرژی و در پی آن کاهش هزینه‌های مربوط به مصرف برق و گاز دارد بهره‌گیری از این متریال برای ساخت دیوارها و سقف در اکثر پروژه‌ها دارای توجیه اقتصادی می‌باشد.
خرید ساندویچ پانل سقفی
فرایند ثبت سفارش و خرید ساندویچ پانل سقفی بسته به شرکت تولیدکننده و شرایط فروش آن شرکت متفاوت است. ماموت که بزرگترین تولیدکننده پنل در ایران محسوب می‌شود شرایطی را فراهم نموده تا خریداران از امکان خرید اعتباری برخوردار باشند. سازندگان و پیمانکاران می‌توانند با مراجعه به سایت این شرکت و وارد نمودن ابعاد سازه خود، برآوردی از متراژ ساندویچ پانل سقفی و دیواری مورد نیاز و همچنین تخمینی از بودجه لازم را دریافت نمایند. بدین ترتیب مدیریت هزینه‌ها به نحو بهتری میسر خواهد بود. خرید فلاشینگ‌ها و سایر متعلقات هم بهتر است همزمان با خرید ساندویچ پانل انجام شود.
