عالیجناب خسرو شکیبایی آنقدر نقش‌هایش را خوب و جذاب بازی میکرد که در هراثری حتی یک فیلم یا سریال ضعیف هم درخشان به چشم می‌آمد. او نقش‌های ماندگار بسیاری از خودش به یادگار گذاشته است. نقش‌هایی که وقتی بر پرده سینما یا صفحه تلویزیون نقش می‌بستند مخاطب از دیدنشان حظمی‌برد و دلبسته‌شان می‌شد. امروز به بهانه درگذشت این بزرگمرد سینما، مروری داریم برکارنامه او.
آثار صحنه‌‌ای
حسن تصادف جالبی است زندهیاد خسرو شکیبایی روز تولدش دقیقا مصادف است با روز جهانی تئاتر. او یکی از همان استخوان خرد کرده‌های تئاتری است که با حضور بر صحنه تئاترتوانست خودش را به سینما تحمیل کند. مسعود کیمیایی با تماشای یکی از تئاترهای شکیبایی بود که او را برای بازی در فیلم «خط قرمز» انتخاب کرد تا وصال این بازیگر نامدار با سینما ازهمین نقطه آغاز شود. زندهیاد شکیبایی 19 سال سن داشت که پا به صحنه تئاتر گذاشت. اما مسیر او در تئاترزمانی وارد بستر حرفهای خود شد که با عباس جوانمرد آشنا شد. آشنایی و تلمذ در مکتب این بزرگمرد تئاترازشکیبایی یک بازیگر حرفهای در تئاتر ساخت. او طی سال‌ها حضورش در صحنه تئاتر در آثاری چون «همه پسران من»،«بیا تا گل برافشانیم»،«سنگ و سرنا» و… به ایفای نقش پرداخت.
کارنامه خسرو شکیبایی به دو دوره قبل از فیلم «هامون» و بعد از آن تقسیم می‌شود.
آثار سینمایی
مسعود کیمیایی ستاره‌‌های زیادی را به سینما معرفی کرد که یکی از آن‌ها خسرو شکیبایی است. کیمیایی تئاتر «شب بیست و نهم» را دید و او را برای نقش «جمال» که یک مبارز سیاسی بود انتخاب کرد. به این ترتیب شکیبایی با «خط قرمز» اولین حضور حرفهای خود جلوی دوربین سینما را تجربه کرد.او بعد از این فیلم در 47 اثر سینمایی دیگر به ایفای نقش پرداخت. کارنامه حرفهای شکیبایی را در عرصه سینما می‌‌توان به دو بخش تقسیم کرد از «خط قرمز» تا «هامون» و از هامون به بعد. او تا قبل از بازی در فیلم داریوش مهرجویی بیشتر به عنوان نقش مکمل درفیلم‌‌هایی بازی میکرد که تجربه اول یا دوم کارگردان‌‌هایشان بود. اما بعد از درخشش در نقش «حمید هامون» و کسب جایزه برای این نقش خودش را تبدیل به انتخاب اول کارگردانان صاحب نام کرد.
«روزی روزگاری» از آثار تلویزیونی موفق کارنامه خسرو شکیبایی است.
آثار تلویزیونی
شکیبایی جز بازیگرانی است که کارنامه پرباری هم در تلویزیون دارد. او هیچگاه از بازی در سریال‌‌های تلویزیونی ابایی نداشت و هر زمان که نقش خوب پیشنهاد می شد آن را قبول می کرد. بازی در سریال «خانه سبز» موید همین ادعاست. شکیبایی در دوران اوج کاری خود در سینما و دوسال بعد از کسب دومین سیمرغ بلورینش بازی در این سریال را قبول کرد و توانست با حضور خود موجب محبوبیت و بیشتر دیده شدن آن شود. زندهیاد شکیبایی خیلی زودتر از اینکه بازی در سینما را تجربه کند وارد عرصه تلویزیون شد. اولین کار او سریال «سمعک عیار» به کارگردانی محمد رضا اصلانی است. تله تئاتر«مدرس» و بازی در نقش این شخصیت تاریخی وجه دیگری از توانایی‌‌های شکیبایی را رو کرد. سریال «روزی روزگاری» و ایفای نقش «مراد بیک» از دیگر شاهکارهای تلویزیونی این بازیگر فقید است.
زنده یاد شکیبایی دومین سیمرغ بلورینش را برای بازی در فیلم «کیمیا» از آن خودش کرد.
افتخارات
خسروشکیبایی کلکسیونی از جوایز سینمایی را در کارنامه‌‌اش دارد. او اولین جایزه‌‌اش را در سال 1368 برای شاه نقش حمید هامون در فیلم «هامون» به دست آورد. پنج سال بعد یعنی در سال 1373 دومین سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد را وارد کارنامه‌‌اش کرد. این جایزه برای ایفای نقش «رضا» در فیلم «کیمیا» به او رسید. شکیبایی علاوه بر این یک سیمرغ بلورین هم در رشته بازیگر مکمل مرد دارد که آن را برای بازی در نقش «عادل مشرقی» در فیلم «سالاد فصل» از آن خودش کرد. زنده یاد شکیبایی دو تندیس هم از جشن خانه سینما دارد. یکی برای فیلم «اتوبوس شب» و دیگری برای بازی در فیلم «ستاره بود» به کارگردانی فریدون جیرانی. او علاوه بر کسب جوایز معتبر داخلی یک جایزه بین المللی هم در کارنامه‌‌اش دارد. شکیبایی در سال 1377 برای بازی در فیلم «خواهران غریب» برنده جایزه بهترین بازیگر مرد از جشنواره «پیونگ یانگ» شد.
یکی از شاه‌نقش‌های کارنامه خسرو شکیبایی در فیلم «کاغذ بی خط» زقم خورد.
شاه نقش‌‌ها
مرحوم شکیبایی شاه نقش در کارنامه‌‌اش کم ندارد. در بین همه شاه نقش‌‌ها حساب نقش «حمید هامون» از مابقی جداست. بازی شکیبایی در این فیلم مرزهای بازیگری را جا به جا کرد. نقشی که بعد از آن بازی شکیبایی را هم تحت تاثیر خود قرار داد بنحوییکه می شد ردپای هامون را در خیلی از کارهای او دید. اما در کنار این نقش بی بدیل، شکیبایی تعداد قابل توجهی نقش خوب و منحصربفرد دیگر هم دارد. یکی از آن‌ها «مرادبیک» «روزی روزگاری» است و دیگری «رضا صباحی» مجموعه «خانه سبز». در سینما هم می توان از «عمو رحیم» اتوبوس شب، «عادل مشرقی » سالاد فصل و البته «رضا»ی فیلم «کیمیا» در کنار«جهانگیر» فیلم «کاغذ بی خط» به عنوان دیگر شاه نقش‌های سینمایی او نام برد.
خسرو شکیبایی بیشترین همکاری را با داریوش مهرجویی داشته که فیلم «بانو» یکی از آن‌هاست.
بیشترین همکاری
خسرو شکیبایی در بین کارگردان‌‌های سینما بیشترین همکاری را با داریوش مهرجویی داشته و در 6 فیلم این کارگردان بازی کرده است. همکاری آن‌ها با فیلم«هامون» شروع شد و با «بانو»، «سارا» و«پری» ادامه پیدا کرد و در نهایت به فیلم‌های «میکس» و «دختر دایی گمشده» رسید. شکیبایی بعد از مهرجویی ، با مسعود کیمیایی دیگر سردمدارموج نو سینمای ایران بیشترین همکاری را داشته و در سه فیلم او به ایفای نقش پرداخته است. «خط قرمز» شروع همکاری آن‌ها بود که در نهایت به «حکم» و «رییس» رسید. شکیبایی با کیمیایی به سینما معرفی شد و با مهرجویی به شهرت و جایگاه رسید.
دبلوری و گویندگی
یکی از ویژگی‌های منحصر بفرد خسرو شکیبایی صدای خاص و آهنگینش بود. صدای او به تنهایی برای خودش یک کاراکتر بود و همین ازشکیبایی یک بازیگربی بدیل ساخته بود. او به خاطر همین صدای بی‌‌نظیرش در برهه‌‌ای از دوران کاری خود و زمانی که تئاتر کارمی‌‌کرد جذب دوبله شد و در این عرصه به فعالیت پرداخت. شکیبایی اما در دوران حضورش در سینما بازهم به شکل انحصاری از ویژگی صدایش بهره برد و تعدادی از اشعار فروغ فرخزاد، سهراب سپهری، سید علی صالحی و محمدرضا عبدالملکیان را به صورت دکلمه اجرا و در این عرصه هم کارهای ماندگاری از خود به یادگار گذاشت.
